این کتاب جلد دهم از مجموعه 'تخیل جامعه شناختی' است که به شرح جامعه شناسی تاریخی جنبش‌ها, جماعات و چشم‌اندازهای مختلف متفکران مسلمان اختصاص دارد. ساختار این جلد در یک مقدمه و پنج بخش تدوین گردیده است. 'درمقدمه به مفاهیم جامعه شناختی جنبش‌های اجتماعی پرداخته شده است. بخش یک در شش فصل به شرح مقدماتی تفکیک یافتگی جنبش‌های اجتماعی دینی آغازین و چگونگی تکوین نظریات می‌پردازد. بخش دوم در چهار فصل تنظیم شده است و به بررسی آن دسته از متفکرین نخستین پرداخته است که به تخیل انسان شناختی نزدیک بوده‌اند. بخش سوم, حاوی سه فصل به تخیل جامعه شناختی و روش شناختی موجود درنظریه‌های متفکرین متقدم پرداخته است. در بخش چهارم که آن هم در سه فصل تدوین یافته است, به سه گونه تلاش و نزدیکی متفکرین معاصر به تخیل انسان شناختی اشاره رفته است. و سرانجام در بخش پنجم که در دو فصل تنظیم شده است, جنبش‌های دینی و علمی جامعه شناختی متفکرین معاصر مرور شده است....'.