نگارنده در این کتاب حجیم (با بیش از 1250صفحه), با رهیافتی تحلیلی ـ تفسیری تاریخ جوامع اسلامی را از صدر اسلام تا عصر حاضر, بررسی می‌کند .روند ظهور و گسترش اسلام, چگونگی شکل‌گیری جوامع اسلامی در دوره پیشا مدرن, چگونگی تشکیل جوامع اسلامی مدرن, تقابل جهان اسلام و اروپا و چگونگی شکل‌گیری فرقه‌ها و نهادهای مختلف اسلامی از جمله مباحث اصلی این کتاب هستند .کتاب از سه بخش اصلی تشکیل شده و هر بخش دارای یک مقدمه و یک نتیجه‌گیری است .نیز هر بخش به دوران خاصی از تاریخ جوامع اسلامی اختصاص دارد .بخش اول مربوط به دوران پیدایش جوامع اسلامی بوده که خاستگاه آن خاور میانه و زمان آن از 600تا 1200میلادی است . این بخش از دوازده فصل تشکیل شده است1 :ـ شبه جزیره عربستان, 2ـ دوران زندگی پیامبر, 3ـ فتوحات اعراب و پایه‌های اجتماعی ـ اقتصادی امپراتوری, 4ـ خلافت, 5ـ اسلام جهانشمول :اسلام نخبگان امپراتوری, 6ـ اسلام شهری :اسلام نخبگان دینی, 7ـ فرهنگ اسلامی, جدایی حکومت و دین, 8ـ سقوط امپراتوری عباسیان, 9ـ دولت‌های خاور میانه‌ای بعد از عباسیان, 10ـ جمعیت‌های مسلمان و جوامع خاور میانه‌ای, 11ـ آرمان مشترک, 12ـ اخلاق فردی .بخش دوم مربوط به دوران رشد و گسترش اسلام و جوامع اسلامی از قرن دهم تا نوزدهم میلادی است که مشتمل بر 9فصل است : 1ـ ایران :امپراتوری‌های مغول, تیموری و صفویان, 2ـ مهاجرت‌های ترک‌ها و امپراتوری عثمانی, 3ـ خاور میانه عربی, 4ـ اسلام در آفریقای شمالی و اسپانیا, تا قرن نوزدهم, 5ـ آسیای مرکزی از زمان تهاجمات مغول‌ها تا قرن نوزدهم, 6ـ شبه قاره هند :سلطان نشین‌های دهلی و امپراتوری مغولان کبیر, 7ـ شکل‌گیری جوامع اسلامی در آسیای جنوب شرقی, 9ـ اسلام در آفریقای شرقی و ظهور امپراتوری‌های مستعمراتی اروپایی در آفریقا .نگارنده در بخش سوم کتاب از عصر ایجاد تحولات نوین در جوامع اسلامی (قرون نوزدهم و بیستم میلادی) و عصر مدرنیته در این جوامع بحث می‌کند .این بخش مشتمل بر 10فصل است1 :ـ ایران :دولت و دین در عصر مدرن, 2ـ فروپاشی امپراتوری عثمانی و مدرن شدن ترکیه, 3ـ مصر :سکولاریسم و مدرنیته اسلامی, 4ـ خاور میانه عربی :قوم‌گرایی عربی, دولت‌های نظامی و اسلام, 5ـ آفریقای شمالی در قرن نوزدهم و بیستم, 6ـ هند, پاکستان و بنگلادش, 7ـ اسلام در اندونزی و مالزی, 8ـ آسیای مرکزی تحت سلطه روسیه و چین, 9ـ اسلام در آفریقای غربی, 10ـ اسلام در آفریقای شرقی .فهرست منابع پایان بخش کتاب است .
