صدرالدین عینی ( 1878ـ 1954م), از مخالفان دولت شوروی و از طرفداران فرهنگ و زبان فارسی در برابر زبان ترکی و ازبکی بود .وی در این کتاب گزارشی از اوضاع تاریخی و فرهنگی بخارا در اوایل قرن بیستم, همزمان با سقوط روسیه و پیروزی کمونیست‌ها به دست می‌دهد .تحولات فکری و فرهنگی در بخارا در حدود سال 1920که صدرالدین عینی در آن حضور و نقش فعال داشت, به ویژه تاسیس و نقش مکتب اصول صوتیه که پایه‌گذار تفکر و شیوه نوین آموزش بود, موضوع اصلی کتاب است .نویسنده همچنین به حوادث سیاسی اجتماعی بخارا در دوران یاد شده اشاره می‌کند تصویری از جامعه تاجیکی اوایل قرن بیستم میلادی به دست می‌دهد .عناوین تعدادی از مباحث اصلی کتاب از این قرارند :مکتب اصول صوتیه ;مکتب اول به اصول صوتیه در بخارا ;احوال علمای بخارا ;اول بار بسته شدن مکتب نو ;مکتب تاتاران ;فتنه شیعه و سنی ; وفات امیر عبدالاحد و جلوس امیر عالم خان ;تاسیس جریده 'بخارای شریف ' و 'توران ;'مسئله اصلاحات بخارا ;وقایع انقلاب روسیه و فجایع بخارا ;دوایر حکومت و ایلچی‌خانه ;احوال ترقی پروران بخارا ;حکومت بخارا از انقلاب روسیه چه استفاده‌ای کرد ;پنجاه سال خدمت شایسته در خاورشناسی و فرهنگ دینی ; کتاب با واژه نامه و نمایه به پایان می‌رسد .