کتاب دوم 'تاجیکان در مسیر تاریخ 'مشتمل است بر چهارده مقاله از محققان و صاحب نظران روس, ایران, تاجیکستان و سمرقند و بخارا, درباره تاریخ و فرهنگ و ادبیات 'تاجیک 'در پیوند با فلات مرکزی ایران و تاریخ و تمدن آریایی‌ها و ایران .مقالات در دو بخش تنظیم شده است .بخش اول با عنوان 'تاجیکان در خراسان بزرگ 'شامل این مقالات است' :درباره فرهنگ آریایی‌های آسیای مرکزی/ ولادیمیر بارتولد', 'تشکل مردم تاجیک و سازمان دولتی آن : دولت طاهریان, صفاریان و سامانیان (قرن‌های نهم و دهم میلادی)/ آکادمیسین باباجان غفوروف', 'سامانیان و ترکان/ دکتر صالح پرگاری', 'تاجیکان (پیرامون اتنوگینز)/ یوسف شاه یعقوب شاه', 'آریاییان, تاجیکان و فلات ایران/ سیروس ایزدی', 'ترک و تازیک در عصر بیهقی (مقاله مرحوم مجتبی مینوی برگرفته از یاد نامه ابوالفضل بیهقی), 'بیشتری در سوی تاجیکان می‌بوده/ احمد کسروی تبریزی', 'خجند و خجندیان در آیینه ادب فارسی/ رضا مصطفوی سبزواری 'و 'آمیزه‌ای از افسانه و تاریخ/ نادره بدیعی .'بخش دوم کتاب که 'سوگنامه بلخ و بخارا 'نام گرفته نیز از این مقالات تشکیل شده است' :خیالبافی پان ترکیست‌ها ـ واقعیت تاریخی/ عبدالله مرادعلی بیگی لنگرودی', 'ورودی به بارگاه کتاب استاد شکوری/ لایق شیرعلی', 'معنویت و احیای ملی/ محمدجان شکوری بخارایی', 'در بخارا بخار گردیدم/ نماز خاتم‌اف', 'عمر دروغ کوتاه است/ حضرت صباحی 'و 'از تاریخ سیاسی تاجیکان افغانستان/ سعید سعدی زاده سمرقندی .'