نگارنده در این کتاب معتقد است که فردوسی شخصیتی بسیار پیچیده, غنی و عمیق دارد و از این رو, او را 'درویشی بی‌خویش 'می‌خواند که از سر ایثار سروده شاهنامه را به جان خریده است .وی در مقدمه کتاب خاطر نشان می‌کند' :به قصد آشنایی با چهره استاد ابوالقاسم فردوسی بر آن شدیم تا سری به دیار بزنیم و در دنیای باورهای سازنده پیوند شاهوار شاهنامه سیری کنیم '.سیمرغ از نگاه نگارنده براریکه عالم هشتم مستقر است و بر جهان و جهانیان و با ملا اعلی و غیب بالا اشراف و نظارت دارد و در سراسر عرصه پهلوانی شاهنامه نادر دروازه تاریخ حضور دارد, و از این دروازه نیز با سیمای 'فره و هر 'به صورت مرغی با سر انسان به پهنه تاریخ پرواز می‌کند .بر این اساس, 'سیمرغ راهنما و هادی است و با بوی خوش که از شمامه کرمش در شام می‌پیچید, هدایت راه گمشدگان را بر عهده دارد' .شاهنامه بازتاب ستیز سیمرغ و اژدها در عرصه هستی روندگان راه کمال است که پرنده روحشان از ظلمت حضیض تن به جانب انوار سیمرغ بر قاف البرز در عزیمت است .برای آشنایی با راز این تحول به حکمت خسروانی باید نگریست .'در بخش انتهایی کتاب این اعتقاد بیان می‌گردد که 'درک ایرانیان از دعوت پیغمبر خدا و آیات قرآنی اساسا با درک اعراب دوران جاهلیت تفاوت نهادین داشت, و بدین روی ایران بود که محمل قبول ارزش‌های ولایی و اصل ولایت گردید و اسلام با نام تشیع ...و تصرف ...در درون مرزهای فرهنگی ایران بزرگ به حیات خود ادامه داد '. موضوع پاره‌ای از مباحث کتاب بدین قرار است' :عرفای ایرانی و حکمت خسروانی', 'خواب در شاهنامه', 'چگونگی به نظم کشیدن شاهنامه', 'فردوسی و محمود غزنوی', 'فردوسی و طریق درویش 'و 'اجزای جهان بینی فردوسی .'