نوشتار حاضر ترجمه مقاله‌ای با عنوان 'انسان اولیه در ایران 'است. این مقاله در جلد اول مجموعه مقالات 'تاریخ کمبریج ایران قبل از اسلام ' چاپ شده و نویسنده آن 'ساندرلند 'استاد دانشگاه دورهام انگلستان است . مقاله با این سوال آغاز می‌شود که منشا انسان اولیه آسیا است یا آفریقا پس از آن نظرات مختلف درباره منشا انسان اولیه بررسی شده و نویسنده اذعان می‌دارد که انسان‌های ناندرتال تا پایان دوره یخبندان با جمعیت کثیری در قفقاز زیسته‌اند ;از این رو منشا انسان آسیا است و پیروان ادیان الهی نیز هبوط آدم و حوا را در آسیا می‌دانند' .ساندرلند 'در ایران مناطق و غارهایی را نام برده که حدود 100 /000سال قبل محل انسان ناندرتال بوده است .این مناطق از شمال غربی تا جنوب ایران یعنی از روسیه تا شیراز امتداد دارد و از جنوب شرقی دریاچه خزر تا جنوب خراسان را نیز در بر می‌گیرد .وسایل درون غارها نیز مربوط به تمدن میان سنگی است .مهم‌ترین این غارها بیستون است که آثار بسیاری از دوران ماقبل تاریخ دارد .