بررسی و تحلیل زندگانی, به ویژه اصلاحات و اقدامات سیاسی و اجتماعی((میرزا تقی خان امیرکبیر)) موضوع تحقیق حاضر را تشکیل می‌دهد که در شش فصل سامان یافته است :مطالب فصل اول با عنوان((زمینه)) به توصیف زمینه تاریخی اصلاحات امیرکبیر, رشد و شکوفایی شخصیت امیرکبیر و صدارت او مربوط می‌شود .در فصل دوم از مهم‌ترین اصلاحات و اقدامات میرزا تقی خان سخن به میان آمده که از آن جمله‌اند :تامین وحدت کشور, سرکوب شورش‌های داخلی, اصلاحات مالی, رونق صناعت و فلاحت, روابط خارجه .در فصل سوم با عنوان((نکاتی درباره ترکیب قهر و مسالمت در سیاست امیر)) به شورش فوج قهرمانیه, قیام سالار و جایگاه امیر در افسانه‌های عوام اشاره شده است .در فصل چهارم که((آرایش قوا)) نام گرفته وضعیت دهقانان, زمین‌داران, تهیدستان شهر, کسبه و تجار, دیوانیان و لشکریان, اوضاع بین‌المللی و به بطور کلی وضعیت داخلی کشور ـ مقارن اقدامات امیرکبیر که اصلاحات او را با شکست مواجه ساخت ـ شرح و بررسی شده است .در فصل پنجم به زمینه و حوادثی اشاره می‌شود که موجبات شکست اصلاحات و سقوط امیرکبیر را فراهم ساخت .آخرین فصل کتاب مبحثی است با عنوان((چند کلمه‌ای درباره نضج سرمایه‌داری در ایران در مقایسه با ژاپن)) .کتاب با((پیشگفتار)), ((حواشی)) و ((کتابنامه)) به پایان می‌رسد .