اِبْنِ حاج، ابوعبدالله محمد بن احمد بن خلف بن ابراهیم تُجیبی (صفر 457-26 صفر 529/ ژانویهٔ 1066- 16 دسامبر 1134)، قاضی، محدث و فقیه مالکی. وی در عهد یوسف بن تاشفین و پسرش در قرطبه1 عهدهدار منصب قضا بود و این مقام بین او و رقیبانش دست به دست میشد (ابن بشکوال، 2/580 - 581؛ ابن ابی زرع، 157؛ مخلوف، 132). ابن حاج از احمد بن رزق فقه آموخت و نزد ابومروان عبدالملک ابن سراج ادبیات را فرا گرفت و از ابوعلی غسانی، ابوعبدالله محمد بن فرج، خلف بن مدیر خطیب و دیگر محدثان زمان استماع حدیث کرد (ابن بشکوال، همانجا). وی در حین عبور از مرسیه2 به قصد جهاد، ابوعلی صدفی را ملاقات و از او نیز استماع کرد (ابن ابار، المعجم، 114). عدهای از دانشمندان آن زمان از جمله ابن بشکوال، پسرش ابوالقاسم محمد بن ابن حاج (ابن بشکوال، همانجا؛ ابن ابار، تکمله، 2/518)، ابن خیر اشبیلی (ابن خیر، 196، جم) و قاضی ابوالفضل عیاض (مقری، 3/61) نزد او دانش آموختهاند (در مورد دیگر شاگردان و راویان وی نک: ضبی، 41؛ ابن دحیه، 210، 218). ابن حاج سرانجام روز جمعه به هنگام نماز در مسجد قرطبه کشته شد و جنازهاش در مقبرهٔ ام سلمه به خاک سپرده شد (ابن بشکوال، همانجا؛ ابن ابار، المعجم، 115). از تالیفات وی نام چند اثر در مآخذ آمده است بدین قرار: نوازل الاحکام، که مهمترین اثر اوست (نباهی، 102) و نسخهای خطی از گزیدهٔ آن با عنوان مختصر النوازل در کتابخانهٔ ابنیوسف در مراکش نگاهداری میشود (جامعه، 5(1)/169)؛ الایجاز و البیان، در شرح خطبهٔ صحیح مسلم و کتاب اول آن (کتاب الایمان)؛ الکافی فی بیان العلم؛ الفهرسهٔ (ابن خیر، 196، 216، 225، 434).