مجموعهٔ بازارهاى قديمى يزد
مجموعه بازارهاى قديمى يزد، در دوران پهلوى با احداث خيابان شاه (خيابان قيام فعلي) به دو قسمت تقسيم شد و برخى از فضاهاى اصلى آن مانند بازار ارسىدوزها، بازار محمدعلىخان، بازار پنجهعلى و ... به کلى تخريب شد.
در حال حاضر نيمهٔ شمالى بازار از رونق اقتصادى بيشترى برخوردار است. عمدهترين کالاهاى مورد معامله در اين بازار پارچه، شيرينىهاى يزدي، طلا و فرش است. بازار قيصريه که حدفاصل ميدان خان و مدرسهٔ خان قرار دارد، از لحاظ معمارى نسبت به ساير بازارها شکيلتر است و به وسيلهٔ دو درِ چوبى باارزش، بسته مىشود. اين بازار محل فروش پارچههاى يزدى است.
قديمىترين بخش بازار يزد -به نام بازار حاجى قنبر- متعلق به قرن نهم هـ.ق و جزيى از مجموعهٔ فرهنگي-تاريخى امير چقماق است. در قرن سيزدهم هـ.ق، بر سردر اين بازار، تکيهٔ زيباى بلندى به شيوهٔ ديگر تکايا و حسينيههاى يزد با کاشى معقلى ساخته شد.
از کارگاههاى توليدى بازار، مىتوان به کارگاه مازارى (محل ساييدن حنا - برگ طبيعي)، کارگاه حلوايى (محل تبديل کنجد به حلوا ارده) و کارگاه رنگرزى (محل رنگآميزى الياف نخى و پشمي) اشاره کرد که هر يک به اقتضاى نوع فعاليت، داراى معمارى ويژهٔ خود هستند.
بازار تبريزيان
بازار تبريزيان احتمالاً متعلق به دورهٔ قاجار است و در انتهاى بازار پنجهعلي قرار دارد. طول، عرض و ارتفاع بازار به ترتيب ۵۹، ۳/۵ و ۵/۵ متر است. متوسط هر دهانه چهار متر و مساحت متوسط آن ۱۹/۶ متر مربع است.
سقف اين بازار بصورت طاق و تويزه با قوسهاى هلالى و بيشتر جناقى است. درِ قديمى حجرهها چوبى و چهار لتى و مصالح بکار رفته در بنا خشت و گل، آجر و گچ است.
بازار دروازه مهريز
جهت بازار دروازه مهريز شمالي-جنوبى است؛ جنوب آن از بازار خان شروع مىشود و به کوچهٔ دارالشفاء يا دروازه تاريخي شهر ختم مىشود. اين بازار توسط على آقا -داروغهٔ يزد- در زمان گورکانيان احداث شد.
بازار دروازه مهريز حدود سى و هشت متر طول و سه و نيم متر عرض دارد. در سمت شرق بازار، شش باب مغازه با ميانگين دهانهٔ پنج متر و در سمت غرب آن ده باب مغازه با ميانگين دهانهٔ ۴/۳ متر ديده مىشود. ارتفاع اين بازار حدود چهار متر و مصالح بکار رفته در آن خشت و گل، آجر و گچ و سقف آن بصورت طاق و تويزه است.
بازار زرگرى
بازار زرگرى در بخش شمالى خيابان قيام شهر يزد، قرار دارد. اين بازار احتمالاً به سدههاى دوازدهم و سيزدهم هـ.ق تعلق دارد. بازار داراى نود و چهار متر طول، سه متر عرض و شش متر ارتفاع است. تعداد مغازهها پنجاه و سه باب و متوسط دهانهٔ هر يک، ۷۹/۲ متر است.
سقف بازار بصورت طاق و تويزه با قوسهاى هلالى و جناقى است. در طاق نورگيرهايى ديده مىشود. در وسط راستهٔ بازار نيز بخشى بصورت طاق آهنگ است.
ساير بازارهاى يزد
بازار مسگرى - قرن نهم هـ.ق، بازار علاقبندى - قرن نهم هـ.ق، بازار محمدعلىخان - زنديه، بازار صدرى (شاهزاده فاضل) - قاجاريه، بازار افشار - قاجاريه، بازار خان -قرن سيزدهم هـ.ق، بازار پنجهعلي، بازار قيصريه، بازار کاشىگري، بازار چيتسازي، بازار مسجد ملا اسماعيل، بازار حاجى قنبر، بازار جعفر خان و بازار نخود بريزى.