عمارت ربع رشيدى، تبريز
ربع رشيدى که در حال حاضر از آن جز تپه و بقاياى يکى از برجها، چيزى برجاى نمانده است، به دستور خواجه رشيدالدين فضلالله همداني وزير دانشمند و پر قدرت سلطان محمود غازان خان در درون بارويى در دامنه کوه سرخاب در زمينى بلند در شمال کوى باغميشه ميان کوه وليلانکوى و ششگلان ساخته شد.
مجموعه بناهاى ربع رشيدى يکى از کارهاى شگفتانگيز آن روزگار و بنيادى فرهنگى و دانشگاهى بود و هزاران نفر در آنجا به تحصيل مشغول بودند. به نوشته حمدالله مستوفى در نزههالقلوب اين مجموعه شامل مدرسه، دارالشفا، دارالسياده، مسجد، کتابخانه، ضرابخانه، خانقاه، دارالصنايع، کارخانه بافندگي، کاغذسازي، رنگ سازي، گرمابه، ۲۴ کاروانسرا، ۱۵۰۰ دکان، ۳۰۰۰ خانه، آسيابها، باغها و بستانهاى متعدد و بالاخره آرامگاهى براى خود خواجه بود. اين آرامگاه با معمارى زيبا مزين به کاشىهاى معرّق و طاقهاى بلند پوشيده از سنگهاى مرمر ساخته شده بود.
پس از قتل خواجه رشيدالدين فضلالله در سال ۷۱۸ هـ.ق، دشمنان اين بناها را ويران کردند و همه چيز را به غارت بردند.
براى بقاياى ربعرشيدى طرح پارک تاريخى تهيه شده که با همکارى شهردارى تبريز در دست اجرا است.
عمارت شهردارى، تبريز
اين عمارت در سال ۱۳۱۲ شمسى در زمان شهردارى حاج ارفعالملک جليلي در محل گورستان متروک و مخروبه کوى نوبر تبريز، با نظارت مهندسان آلمانى بنا گرديد.
در حال حاضر تمام امور عمرانى شهر و امور ادارى شهردارى تبريز در اين عمارت متمرکز است.
رصدخانهٔ مراغه
براساس نوشتههاى تاريخي، در سال ۶۵۷ هـ.ق به دستور هلاکوخان و همت خواجه نصيرالدين طوسي، رصدخانه بزرگى در مراغه ساخته شد که اساتيدى چون علامه قطبالدين، فخرالدين مراغي، محىالدين مغربي، على بن محمود، نجمالدين الاسطرلابى و بسيارى ديگر در آنجا تدريس مىکردند و در اداره ان نقش داشتند. بناى رصدخانه حدود ۱۵ سال به طول انجاميد.
به امر هلاکو، کتاب و اسباب و آلات علمى و نجومى بسيارى که از فتح بغداد به دست آمده بود به اين رصدخانه منتقل گرديد و در آنجا به کار گرفته شد. اين مجموعه تا سال ۷۰۳ هجرى داير بود ولى پس از آن بر اثر زلزلههاى سخت و بىتوجهى امراى وقت رو به ويرانى نهاد.
رصدخانه مراغه ۱۶۷ سال پيش از احداث رصدخانه سمرقند ساخته شد و در زمان خود يکى از معتبرترين رصدخانههاى جهان به شمار مىرفت.
آثار باقى مانده از بناى اين رصدخانه امروزه در دو کيلومترى غرب شهر مراغه هنوز به چشم مىخورد. اين رصدخانه شامل برجى به قطر ۲۲ متر و احتمالاً به ارتفاع ۲۵ متر بود. همچنين در کنار رصدخانه مدرسهاى براى تدريس علوم نجوم و رياضى ايجاد شده بود و کتابخانهاى مشتمل بر چهارصد هزار جلد کتاب و ساير تأسيسات وجود داشت.
عمارت ائلگلى
در مرکز استخر عمارتى به شيوهٔ سنتى در دو طبقه ساخته شده و اطراف استخر به صورت پارک بسيار زيبا و فرحبخشى درآمده است که يکى از زيباترين جاذبههاى گردشگرى استان به شمار مىرود.
بناى اوليه عمارت ائلگلى را به دورهٔ آققويونلو نسبت مىدهند که يک بار در زمان صفويه و بار ديگر در زمان قاجاريه توسط قهرمان ميرزا پسر عباس ميرزا نايبالسلطنه، در ايام حکمرانى آذربايجان، بازسازى شد. بالاخره در سالهاى اخير مجدداً اين ساختمان تجديد بنا گرديد و جهت پذيرايى از گردشگران مورد استفاده قرار گرفته است.