جادها

طول کل جاده‌ها در ۹۵-۱۹۹۴، ۳۰۴/۲۰۵ کيلومتر تخمين‌زده مى‌شود که ۷۳۵/۱۰۴ کيلومتر از آن جاده‌هاى خوب و ۵۶۹/۱۰۰ کيلومتر آن جاده‌اى پست مى‌باشد. اکثر راه‌هاى کشور در دههٔ ۶۰ احداث شده است.

در سال ۱۹۷۸ شاهراه ۸۰۰ کيلومترى قراقروم که ايالت سين کيانگ جمهورى خلق چين را از طريق کوهستان‌ها و درهٔ هنزه (Hunza)، در شمال کشمير، به حويليان (Havelian)، در شمال اسلام‌ آباد پاکستان مى‌پيوند، افتتاح گرديد. عمليات احداث اين شاهراه ۲۰ سال طول کشيد. در ابتدا تنها وسايل نقليهٔ اتباع چين و پاکستان مجاز بودند که سراسر شاهراه را بپيمايند ولى از مه ۱۹۸۶ در گذرگاه خونجراب (Khunjerab Pass)، در مرز دو کشور عبور از اين راه براى همه مجاز شد. در ۱۹۸۰ نيز عمليات احداث شاهراه ۱۰۶ کيلومترى ساحلى کراچى - اورمارا (Ormara) نيز در اين کشور به پايان رسيد.

فرسودگى و عدم پاسخ‌گوئى به نيازهاى روزافزون جابجايى و حمل و نقل، بار و مسافر از مشکلات شبکهٔ جاده‌اى محسوب مى‌شود. دولت براى حل اين مشکل در ۱۹۹۱ لايحه‌اى را در پارلمان به تصويب رساند که براساس آن کميته بزرگراه‌هاى اصلى اختيارات بيشترى را يافت و شورائى به‌نام شوراى بزرگراه‌هاى ملى به‌وجود آمد. اين شورا به سرپرستى بيشترى نخست وزير و با شرکت وزراى امور اقتصادى و دارائي، برنامه‌ريزي، ارتباطات، رئيس بزرگ‌راه‌هاى ملي، نمايندگانى از سنا و مجلس ملى و وبعضى از معاونين مربوطهٔ وزارتخانه تشکيل مى‌گردد و اصول و خط‌ مشى کلى چگونگى گسترش بزرگراه‌ها را بررسى ‌مى‌نمايد.

بزرگراه‌هاى ملى بيش از ۶۰ درصد بار و مسافر را جابه‌جا مى‌کنند و منطقه‌اى حدود ۶۵۸۷ کيلومتر را در بر مى‌گيرند که ۵/۳ درصد از کل جاده‌هاى پاکستان را تشکيل مى‌دهد. سالانه بيش از ۱۰ ميليارد روپيه براى بهبود بزرگراه‌هاى ملى و ۴۰۰ميليون روپيه براى حفظ آنها خرج مى‌شود.طرح‌هائى که مرجع بزرگراه‌هاى ملى در نظر دارد، به مرحله اجراء بگذارد عبارت است از:

خطوط اصلى

- تعويض مسير ۵-N (کراچي، لاهور، پيشاور و تورخم): اين مسير از کراچى شروع مى‌شود و به مولتان، لاهور، پيشاور و بالاخره مسيرى که به‌طرف افغانستان مى‌رود، ختم مى‌شود. اين مسير بيش از نيمى از کل حمل و نقل ملى را در برمى‌گيرد و بنابراين حجم عمده ترافيک در اين مسير است. اين مسير با بودجهٔ مشترک بانک جهانى و دولت پاکستان تعريض مى‌شود. حدود ۴۷۴ کيلومتر از آن کامل شده و کار بر روى ۱۰۶۰ کيلومتر از آن ادامه دارد. ساختمان ۲۲۸ کيلومتر ديگر نيز طراحى شده است. بخش نورى آباد - حيدرآباد (۶۷ کيلومتر) و طرح‌هاى خط دو راهى حيدر آباد در ۹۵-۱۹۹۴ کامل شده است. و راه بين گواجرانوالا (Gujranwala Wala) و پل چناب (Chenab) قبل از ژوئن ۱۹۹۵ کامل خواهد شد. يک قسمت ۲۰ کيلومترى بين روات (Rawat) و مندرا (Mandra) افتتاح شده است.

- احيا مجدد مسير ۵-N بين گوجرانوالا و راولپندى (۲۱۷ کيلومتر) در حال پيشرفت است. قسمت عمده کار کامل شده و بقيه تا ژوئن ۱۹۹۵ تکميل مى‌شود. احيا مجدد حدود ۴۰ کيلو متر بين چيلات (Chablat) و خير آباد زير نظر طرح چيلات نوشرا (Nowshera) انجام خواهد شد. احياى بقيه مسير (حدود ۱۲۰۰ کيلومتر) از طرح‌هاى بعدى است.

- مسير دو راهه لاهور: در مرحله اول، جاده لاهور- مولتان با جاده لاهور - اسلام آباد وسيله ساختن مسير دو راه ۱۷ کيلومترى شش مسيره و يک پل با شش روى رودخانه راوى مرتبط خواهدشد. در مرحله دوم اين مسير تا جاده G.T نزديک کالا شاه کالو (Kala Shah Kaku) توسعه مى‌يابد.

بزرگراه ايندوس

بزرگراه سند از کراچى شروع و پس از طى مسير حيدر آباد، سهوان، لارکانا، ديرغارى‌خان، ديراسماعيل‌خان و کارپاچوک، به پيشاور مى‌رسد. ۸۰ درصد اين طرح با بودجهٔ سازمان همکارى اقتصادى ماوراء البحار ژاپن انجام شد. از اين طرح با همکارى شرکت‌هاى ترکيه انجام گرديد. در اين مورد ۱۰ قرار داد بسته شد. کل طول راه ۷۶۷ کيلو متر و ارزش کل قرار دادها ۹۷۹۲ ميليون روپيه بود.

بزرگراه اکو

بزرگراه اکو پس از مسير ترکيه و ايران در تفتان وارد خاک پاکستان مى‌گردد. مسير اصلى بزرگراه اکو پس از تفتان به نوکندى مى‌رسد و از کويته نيز در جنوب امتداد يافته و به کراچى مى‌رسد. کل مسير حدود ۶۵۰ کيلومتر است و بخش‌هائى از اين مسير با مشکلات زيادى روبه‌رو است.

طرح‌هاى ديگر عبارت‌ است از: بزرگراه کراچى - خوزدو (Khuzdar)- کويته - چمن (25-N)، کويته - نوکندى (Nokkundi) - تقتان(40-N)، مولتان - D.G - خان کيلا سيف الله (70-N)، کويته- ذوب (Zhob) دى - اى‌خان (50-NA)، حسن ابدال - ابوت آباد - گيلگيت - خرنجراب (N -Khunjerab) (35)، لاهور - اسلام‌آباد. (Ibid,P:31-32.)