روابط ايران و بحرين از ۱۳۷۰ تاکنون

اهم ديدارهاى دو کشور در سال ۱۳۷۳

اهم ديدارهائى که در ۱۳۷۳ صورت گرفت عبارت‌ بود از:

ديدار آقاى عادلى و مشاور وزير و معاون وزارت معادن و فلزات ايران از بحرين، ملاقات سفير بحرين در تهران با قائم مقام وزارت امورخارجه کشورمان براى تسليم پيام امير بحرين جهت مقام محترم رياست جمهورى (۲۵/۲/۷۳)، سفير آقاى محمد هاشمي، قائم مقام وزارت امورخارجه ايران به بحرين و تسليم پيام کتبى رياست محترم جمهورى کشورمان به امير بحرين (آذرماه ۱۳۷۳)، سفر دکتر ولايتى در مقر سازمان ملل‌متحد (مهرماه ۱۳۷۳).

روابط سياسى ميان دو کشور از آغاز ۱۳۷۴ در ادامهٔ روند قبلى همچنان رو به سردى گذارد. در اين سال، اتهامات قبلى بحرين به جمهورى اسلامى ايران مجدداً تکرار شد و براى اولين بار وزير تبليغات بحرين علناً در گفتگوئى تلفنى با خبرگزارى فرانسه، ايران را مشوق ناآرامى‌ها در بحرين معرفى نمود. همچنين وزير دفاع بحرين (شيخ خليفه بن احمد آل‌خليفه) اعلام کرد تا زمانى که ايران خط مشى خود را تغيير ندهد، اين وضع ادامه خواهد داشت.

به‌دنبال اين امر وزير امور خارجهٔ کشورمان در ملاقات با سفير بحرين، از انتساب ناآرامى‌هاى بحرين به جمهورى اسلامى ايران، از مقامات بحرينى گلايه کرد.

در همين سال پس از درخواست دولت بحرين از يکى از ديپلمات‌هاى ايرانى براى ترک خاک آن کشور، دولت ايران نيز متقابلاً از محمد ابراهيم السيسى ديپلمات بحرينى خواست تا خاک ايران را ترک کند (۱۲/۱۱/۷۴). (غلام‌رضا على بابائي، تاريخ سياست خارجى ايران، شاهنشاهي، هخامنشى تا به امروز، انتشارات در سال ۱۳۷۵، ص ۴۵۰).

و امّا در ۱۳۷۵، به‌دنبال ناآرامى‌هائى که از ۱۴/۳/۱۳۷۵ در بحرين آغاز شد، دولت بحرين باسرکوب اين ناآرامى و دستگيرى ۴۴ تن از معاضين بحريني، بدون هيچ پايه و اساسى ريشهٔ اين ناآرامى را به ايران نسبت داد و تبليغات سياسى شديدى را عليه دولت ايران آغاز کرد. روابط به شدت تيره شد، مدرسهٔ ايرانيان با قدمت ۸۰ ساله در بحرين تعطيل شد، همچنين کليه خطوط کشتيرانى و تمامى پروازهاى مستقيم به‌جزء يک پرواز تعطيل و ارتباط تلفنى بين دو کشور فقط از طريق اپراتور ميسر بود طرفين سفراء خود را باز خواندند و سطح روابط به کاردار کنترل پيدا کرد.

جناب آقاى دکتر ولايتي، اتهام نسبت دادن اين ناآرامى به ايران را شديداً تکذيب و اعلام داشت که ايران حتى حاضر به ميانجيگرى بين دولت بحرين و مخالفان آن مى‌باشد (اطلاعات ۱۷/۳/۱۳۷۵، ص۳). در پى اين امر، فاروق‌الشرع وزير امور خارجهٔ سوريه براى بهبود روابط ايران و بحرين، وارد صحنه شده و به‌دنبال تلاش‌هاى وي، طرفين ايرانى و بحرين توافق کردند که از حملات تبليغاتى عليه يکديگر در رسانه‌هاى رسمى خود جلوگيرى نمايند.

به‌دنبال اين رخداد تلاش‌هاى نمايندگى‌ و سياست خارجى در جهت روند عادى‌سازى روابط آغاز گرديد.

وزير امورخارجه وقت کشورمان در مهر ماه ۱۳۷۵ در حاشيهٔ اجلاس سازمان ملل با همتاى خود - شيخ محمدبن‌مبارک - پيرامون روابط دو جانبه ديدار نمود که اظهارات طرف بحرينى و ابراز علاقه به بهبود روابط و تأکيد بر توسعه آن، روابط دو کشور تا حدى تلطيف يافت به‌طورى‌که تا پايان ۱۳۷۵، کار از سرگيرى برخى پروازهاى مستقيم و تردد اتباع بحرينى به روال طبيعى برگشت و سفر وزيرخانه کشورمان و هيأت همراه در ۲۹/۱۲/۱۳۷۵ به بحرين جهت تسليم دعوت‌نامه رياست محترم جمهورى اسلامى ايران به امير بحرين براى شرکت در اجلاس سران کشورهاى عضو کنفرانس اسلامي، تأثير مثبتى بر بهبود روابط گذاشت.

روند عادى‌سازى روابط در سال ۱۳۷۶ نيز ادامه داشت و در اين سال سفرهاى متعددى از سوى مقامات دو کشور صورت گرفت.

در ۱۳۷۷ سياست‌هاى دولت جناب‌آقاى محمد خاتمي، رياست محترم جمهورى اسلامى ايران مبنى بر تنش‌زدائى و توسعهٔ روابط با کشورهاى همسايهٔ جنوبى به‌ويژه عربستان‌سعودي، تأثير به‌سزائى بر بهبودى دو کشور داشت. به‌طورى که از آذر ۱۳۷۷ سطح روابط از کاردار به سفير ارتقاء يافت.

در ۱۳۷۸ با روى کارآمدن پادشاه جديد بحرين، روند بهبود روابط و توسعهٔ همکارى‌ها از وضعيت بهترى برخوردار شد و آهنگ سريع‌ترى به خود گرفت.

شيخ‌حمد بن عيسى امير جديد بحرين در ۸/۲/۱۳۷۸ طى يک مصاحبه اختصاصى و مطبوعاتى در خصوص روابط دو کشور گفت:... ما راه ديگرى جزء ايجاد روابط بهتر با ايران نداريم و من معتقد هستم که ما از قديم با ايران در اين جهت برادر بوده‌ايم و آرزو داريم که انشاءا... به سمت روابط بهتر حرکت کنيم و براى جناب آقاى خاتمى آرزوى موفقيت دارم...

در همين سال در ارديبهشت ماه، انجام ديدار وزير خارجه بحرين از ايران که پس از ۹ سال صورت گرفت، روابط دو کشور را وارد مرحله جديدى کرد که نقطهٔ عطف آن تشکيل اولين نشست کميسيون اقتصادى و همچنين کميتهٔ مشترک سياسى بين دو کشور بود.

به‌دنبال اين سفر تحولات مثبتى در مناسبات دو کشور ايجاد شد از جمله ملاقات شيخ سلمان‌بن‌حمد وليعهد بحرين با جناب آقاى خاتمى در جريان سفر منطقه‌اى ايشان که اين سفر مورد توجه مقامات بحرينى قرار گرفت به‌طورى‌که پس از اتمام سفر جناب آقاى خاتمي، شيخ‌حمد در يک گفتگوى تلفنى با جناب آقاى خاتمي، ضمن تشکر از توجه ايشان نسبت به بحرين با دعوت مجدد از رياست محترم جمهوري، خواستار استمرار تماس‌هاى تلفنى ميان طرفين شد.

در ۱۳۷۹ ادامهٔ روند سياست تنش‌زدائى و اعتمادسازي، نتايج عملى خود را در روابط با کشورهاى منطقه به‌ويژه با بحرين شکوفا ساخت.

اقدامات اصلاح‌گرايانه امير جديد بحرين، انگيزهٔ توسعه روابط و همکارى‌ها را شدت بخشيد.

تشکيل اولين اجلاس کميتهٔ مشترک سياسى و دومين اجلاس کميسيون مشترک اقتصادى با اتخاذ تصميم به از سرگيرى فعاليت‌ کشتى‌رانى جمهورى‌اسلامى ايران به بنادر بحرين و امضاء يادداشت تفاهم همکارى در زمينه‌هاى مختلف اقتصادي، حضور بحرينى‌ها در نمايشگاه‌ بين‌المللى تهران و ديگر مناسبات علمى و فرهنگى کشورمان و افزايش ۱۱۱ درصدى حجم مبادلات بازرگانى دو کشور، سال ۱۳۷۹ را به‌عنوان سرفصل شروع و بسط عملى روابط دو جانبهٔ ايران و بحرين قرارداد.

جدول مجموع رفت‌ و آمدها ميان مقامات دو کشور از ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹