مؤسسهٔ پژوهش و برنامهريزى آموزش عالي، موسسه‌‌اى علمى - کاربردى است که به امر پژوهش و برنامهريزى دربارهٔ آموزش عالى مى‌پردازد. هدف و وظايف اين مؤسسه، که در اساسنامهٔ آن قيد شده و به تأييد سازمان امور ادارى و استخدامى کشور نيز رسيده است به شرح زير است:
هدف مؤسسه
هدف از تأسيس مؤسسه، کمک به بهبود نظام برنامهريزى و توسعهٔ آموزش عالى در تمام سطوح است.
وظايف مؤسسه
۱. جمع‌آورى اطلاعات و تهيهٔ گزارش در زمينهٔ خط‌مشى‌ها و فعاليت‌هاى اجرايى آموزش عالى و پيشنهاد راه‌حل‌هاى مناسب براى رسيدن به اهداف پيش‌بينى شده به مراجع ذيصلاح
۲. تحقيق در زمينهٔ توانايى‌هاى موجود، در بخش آموزش عالى و بررسى قابليت‌ها
۳. ايجاد پايگاه اطلاعات آموزش عالى در چهارچوب وظايف پيش‌بينى شده، تجزيه و تحليل آمار و اطلاعات مورد نياز برنامهريزى آموزش عالى و در صورت لزوم انتشار و ارائهٔ نتايج آن.
۴. تهيهٔ آمار آمايش آموزش عالى کشور و تهيهٔ برنامه‌هاى جامع بلندمدت و ميان‌مدت و مکان‌يابى براى تأسيس و توسعهٔ مراکز آموزش عالى و ارائهٔ آن به مراجع ذيصلاح
۵. پژوهش دربارهٔ عوامل مؤثر در آموزش عالى نظير مديريت، اعضاى هيئت علمي، دانشجو و کارکنان، تجهيزات، کتابخانه‌ها، ساختمان و اماکن آموزشى و ...
۶. برگزارى همايش‌هاى علمى و تخصصى در چهارچوب وظايف پيش‌بينى شده
۷. پژوهش دربارهٔ معيارهاى معتبر در ساختار مديريت و تشکيلات دانشگاه‌ها و مراکز تحقيقاتى در زمينهٔ سياست‌هاى توسعهٔ آموزش عالى و پژوهش‌هاى علمى کشور
۸. برگزارى دوره‌هاى آموزشى براى ارتقاى دانش و مهارت مديران و برنامهريزان در بخش آموزش عالي
۹. انتشار نتايج تحقيقات و بررسى‌هاى انجام شده
۱۰. مطالعه و پيشنهاد سياست‌هاى برنامهريزى آموزشى به مراجع ذيصلاح
گروه‌هاى مؤسسه
مؤسسه داراى شش گروه است که هر يک وظايف جداگانه دارد. اعضاى اين گروه‌ها را هيئت علمى و کارشناسان مؤسسه تشکيل مى‌‌دهند، اين گروه‌ها به ترتيب عبارت‌اند از:
گروه اقتصاد آموزش عالى و بررسى‌هاى نيروى انسانى
۱. تهيه و اجراى طرح‌هاى پژوهشى به منظور شناخت نيازهاى کشور به نيروى انسانى کارآزموده و متخصص
۲. طراحى و پيشنهاد برنامه‌هاى تربيت نيروى انسانى مورد نياز کشور
۳. تهيهٔ طرح‌هاى شناخت منابع مالى بالقوه به منظور تأمين هزينه‌هاى آموزش عالى
۴. تهيه و اجراى طرح‌هاى پژوهشى مربوط به سياست‌هاى اتخاذ شده در تأمين منابع مالى و هزينه‌هاى آموزش عالى
۵. انجام بررسى‌هاى لازم دربارهٔ بهره‌ورى فارغ‌التحصيلان آموزش عالى و عرضهٔ بازخورد لازم در اين زمينه
گروه پژوهش‌هاى آمارى و انفورماتيک
۱. گردآورى اطلاعات آمارى در زمينهٔ عوامل آموزشى دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالى و تحقيقات کشور
۲. ذخيرهٔ اطلاعات آمارى به‌دست آمده در بانک‌هاى اطلاعاتى به صورت خام يا پرورده
۳. بازيابى و بازکاوى اطلاعات براى بهره‌گيرى در برنامه‌ريزى‌هاى علمى و آموزشى و پژوهشى
۴. تجزيه و تحليل آمارى طرح‌هاى تدوين شده و همانندسازى مدل‌هاى آمارى براى استخراج نتايج تا مرحلهٔ تصميم‌گيرى
۵. همکارى در تهيه و آماده‌سازى نشريات مربوط به عوامل آموزش عالى کشور، از جمله نشريات آمار آموزش عالى
۶. عرضهٔ خدمات رايانه‌اى براى انجام تحقيقات علمى و برنامهريزى توسعهٔ آموزش عالى با توجه به نيازهاى مؤسسه
گروه مطالعات مديريت آموزش عالى
۱. بررسى نيازهاى نظام آموزش عالى کشور به دانش، نگرش و مهارت‌هاى مربوط به ادارهٔ آموزش عالى کشور
۲. بررسى و پيشنهاد دوره‌هاى آموزشى مناسب به منظور پرورش دانش، نگرش و توانايى‌هاى مورد نياز
۳. بررسى مسائل و مشکلات مديريت مالى و ادارى دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالى کشور
۴. بررسى وضع موجود منابع انسانى نظام آموزش عالى کشور و ارائهٔ پيشنهاد براى بهبود آن
۵. تهيه و اجراى طرح‌هاى پژوهشى دربارهٔ آيين‌نامه‌ها و مقررات آموزشى دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالى
۶. بررسى و پيشنهاد برگزارى همايش‌هاى علمى براى ارتقاى توانايى‌هاى مديران آموزش عالى
گروه تکنولوژى آموزشى
۱. تحقيق در زمينهٔ شناخت مسائل آموزشى و کمک آموزشى مناسب براى استفاده در نظام آموزش عالى
۲. بررسى مناسب‌ترين شيوه‌هاى ارزيابى آموخته‌هاى دانشجوان در آموزش عالى
۳. بررسى و پيشنهاد تهيهٔ وسايل و ابزار آموزشى مناسب براى استفاده در دوره‌هاى آموزشى مختلف
۴. بررسى و پيشنهاد چگونگى درهم تنيدن کالبدهاى نظام آموزشى عالى و به‌کارگيرى روش‌هاى مناسب براى افزايش کيفى و کمّى امکانات آموزش عالى کشور
۵. تدوين استانداردها و مقررات مربوط به روش‌هاى ساختمانى و طرحِِ‌ريزى کالبدى در آموزش عالى
گروه برنامهريزى آموزش عالى
۱. مشارکت در تهيهٔ طرح آمايش آموزش عالى
۲. انجام بررسى‌هاى لازم دربارهٔ کاربرد روش‌هاى برنامهريزى آموزشى
۳. تهيه و تنظيم برنامه‌هاى آموزشى با توجه به نيازهاى علمى و اقتصادى و فنى کشور و ارائهٔ آن به مسئولان مؤسسه
۴. مطالعه و بررسى‌هاى لازم در زمينهٔ توسعهٔ مراکز آموزش عالى
۵. تهيه و اجراى طرح‌هاى مربوط به شناخت عملکرد گذشته و وضع موجود بخش آموزش عالى
۶. برگزارى دوره‌هاى آموزشى براى مديران و برنامهريزان آموزش عالى
۷. ارائهٔ روشى براى ايجاد هماهنگى در فعاليت‌هاى آموزشى و تهيه و تنظيم ضوابط و استانداردهاى مختلف در زمينهٔ محتواى درسى
گروه مطالعات تطبيقى و نوآورى در آموزش عالى
۱. انجام مطالعات لازم در زمينهٔ نوآورى‌هاى آموزش عالى
۲. بررسى نوآورى‌هاى نظام‌هاى آموزش عالى در کشورهاى مختلف
مؤسسهٔ پژوهش و برنامهريزى آموزش عالى
کتابخانهٔ مؤسسهٔ پژوهش و برنامهريزى آموزش عالي، کتابخانه‌اى تخصصى و منابع آن عمدتاً دربارهٔ آموزش عالى است. کتب، رساله‌ها، گزارش‌ها و اسناد اين کتابخانه به صورت موضوعى تنظيم شده و شامل ۸ موضوع اساسى زير است:
موضوع ۱
- آمار آموزش عالى
- آمار آموزش و پرورش
- آمار
موضوع ۲
- آموزش و پرورش
- آموزش عالى
- ادبيات
موضوع ۳
- برنامهٔ اول و دوم توسعه
- برنامهريزى
- اقتصاد
موضوع ۴
- بودجه
- تحقيق و توسعه
- پايان‌نامه‌ها، طرح‌هاى پژوهشى
- تحقيق
موضوع ۵
- جامعه‌شناسى و روان‌شناسى
- کتابدارى و اطلاع‌رسانى
- رايانه
موضوع ۶
- مقاله‌نامه
- مجلس و دولت
- شوراى عالى انقلاب فرهنگى
- مديريت
- متفرقه
موضوع ۷
- وزارت فرهنگ و آموزش عالى
- کارنامهٔ پژوهشى
- قوانين و آيين‌نامه‌ها
- مکان‌يابى
موضوع ۸
- راهنماى دانشگاه‌ها
- کارنامهٔ پژوهشى دانشگاه‌ها
- طرح‌ها و فعاليت‌هاى دانشگاه‌ها
- دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالى
علاوه بر منابع فوق، در کتابخانه، نشريات ادوارى در زمينهٔ موضوعات فوق به زبان فارسى و انگليسى نيز موجود است. فصلنامهٔ پژوهش و برنامهريزى در آموزش عالي نشريهٔ علمى - پژوهشى مؤسسه است که تحت نظر اين گروه چاپ و منتشر مى‌شود.