آفتاب

His Dark Materials سریالی که همه آن را با سه‌گانه کتاب ‌هایش و داستان ‌های جذاب می‌شناسند



در سریال «نیروی اهریمنی اش»، حماسه پر حس و حال HBO، لایرا بلاکوا (با بازی دافنه کین)، دختری فراری با سرنوشتی پنهان، یک آلتیومتر به‌دست می‌آورد؛ وسیله‌ای کوکی با قدرت جواب دادن به هر سوالی....

«نیروی اهریمنی اش»، بر اساس سه‌گانه‌ای به نویسندگی فیلیپ پولمن ساخته شده و قصه‌ای بسیار بدبینانه دارد

نیروی اهریمنی اش داستانی پر از جادوگرها و خرس‌های قطبی عظیم و خاکی جادویی (یا شبه جادویی) و معادل حیوانی هر انسان. اما بیش از همه، این داستانی است درباره جهان‌ های موازی، جهان‌هایی مشابه ولی در  عین‌ حال بسیار متفاوت، جدا شده توسط مانعی غیر قابل‌ عبور؛ دنیای بزرگترها و دنیای بچه‌ها.


قصه در آکسفورد شروع می‌شود ولی نه آکسفوردی که برای ما آشناست؛ در دنیای استیم پانک متریال (یا نیرو) که هم از ما پیشرفته ‌تر است و هم نیست، این دانشگاه شبه کلیسا هم بسیار بزرگ است و هم بی‌ نهایت قدرتمند و به‌ شدت تحت نظر توسط مجیستروم؛ حکومتی مذهبی با شباهت ‌های فراوان به کلیسای روم.
 
لایرا به‌عنوان کودکی بی ‌سرپرست توسط کلیسا بزرگ می‌شود، بی ‌خبر از جنگ‌ های متعدد خارجی بر سر مذهب تا آنکه کسی که او به نام عمو آزریِل می‌شناسد (با بازی جیمز مک آووی) ادعای خائنانه «کشف دنیایی موازی» را مطرح می‌کند. این رسوایی و نقشه ‌ای برای دزدیدن کودکان، لایرا را راهی سفری قهرمانانه به قطب شمال می‌کند؛ آن هم تحت تعقیب پلیس کفرگویی.
HBO به فضایی برای ساخت اقتباس ‌های چالش‌برانگیز ادبی و سینمایی تبدیل شده است؛ برای نمونه، «بازی تاج ‌و تخت» و «دوست نابغه من»، «وست ورلد» که اقتباسی آزاد از یک تریلر علمی-تخیلی مربوط به ۱۹۷۳ بود و «نگهبانان» که پس از اقتباس بیش ‌از حد وفادارانه زک اسنایدر، رمانی مصور و متعلق به دوران جنگ سرد را به تلویزیون آورد؛ ولی این بار با تاکید بر افسانه نژادپرستی آمریکایی.
بعد از اقتباس بسیار ناموفق از اولین کتاب این مجموعه با نام «قطب‌نمای طلایی» در سال ۲۰۰۷، این محصول بی‌ بی‌ سی حالا فضای تنفس بیشتری دارد. اولین قسمت‌ ها، دنیایی سرشار از تخیل و تصویر خلق می‌کنند: مردم با هلیکوپتر، بالون و کشتی‌های هوایی (زپلین) سفر می‌کنند. طراحی صحنه و لباس توامان ویکتوریایی، معاصر و قرون‌وسطایی هستند. ولی بزرگترین دستاورد تصویری سریال، نمایش دائمون‌ هاست که نمود روح در شکل حیوان‌اند و هر انسان را در این دنیا همراهی می‌کنند. این به آن معناست که در هنگام جنگ، جنگجوها با میمون‌ها و پرنده‌ها و خرگوش‌ها سروکله می‌زنند.
در میان بازیگرها روت ویلسون، به سردی نوآرهای دهه ۴۰ در نقش خانم کولتر که مجیسترومی با نقشه‌های شوم و بسیار نزدیک به لایراست، اجرای منحصر به‌ فردی دارد. ولی نیروی محرکه اصلی سریال، دافنه کین است؛ مثل آمپولی آدرنالین در قلب سریالی که گاه بیش‌ از حد باشکوه به نظر می‌رسد.
لایرا (که شاید شما را به یاد نمونه مشابهش در «بازی تاج‌وتخت»، یعنی آریا بیندازد) هنوز یک بچه است: شجاع، باهوش و قابل سو استفاده. ولی در آستانه بلوغ قرار دارد که در این دنیا، به معنای تغییری مهم است. دائمون بچه‌ها می‌تواند هر شکلی بگیرد ولی بعد از بلوغ، دائمون‌ها یک شکل ثابت به خود می‌گیرند؛ استعاره‌ای بر اینکه بلوغ، اتفاقات ممکن را محدود می‌کند.
سریال «نیروی اهریمنی اش»، حتی پس از تولید در قالب سریال، همچنان در میانه قصه کودکانه و بزرگسالانه قرار می‌گیرد؛ این سریال، در مقایسه با «بازی تاج‌و  تخت»، گروه‌ های سنی بیشتری را جذب خواهد کرد.
اما باید این نکته را هم در نظر گرفت که سریال، کلیتی یاغی و سوال برانگیز دارد؛ چیزی که نشان‌دهنده نوعی بلوغ آن هم به شکل مطلوب است، بلوغی بسیار بیشتر از داستان‌های فانتزی دیگر. اگر در «هری پاتر» و «ارباب حلقه‌ها» نیروی حاکم، درمجموع نیروی خوبی به‌حساب می‌آمد (حتی با وجود آسیب‌پذیری
این فصل که به کتاب وفادار مانده است قصه کتاب اول را روایت می‌کند ولی با اندکی تغییرات. سریال، بیشتر در رسیدن به تصاویر کتاب موفق است تا نزدیک شدن به لحنش؛ به‌ طور کلی، از کتاب بسیار آرام‌تر و حتی کمی محافظه ‌کارانه ‌تر است و نمایش جیپتیان‌ها (افرادی بدوی که روی آب زندگی می‌کنند و با لایرا دوست می‌شوند) و مجیستروم‌ها، بیشتر شبیه برداشتی از فانتزی ‌های آشنا و المان‌های دیستوپیایی مشابه به نظر می‌رسد.
با وجود این، سریال «نیروی اهریمنی اش» تا بدین جا موفق شده است که تصاویری خیره‌کننده بسازد؛ آن هم بدون نابود کردن ایده‌های منبع اصلی. پولمن که گفته «من، مومن ولی آتئیستم.»، کتاب را معکوس «بهشت گمشده» میلتون دانسته، نکته‌ای که از نام آن هم مشخص است. کتاب، در واقع سقوط شیطان را نوعی رشد نشان داده و نه فقدان. نسخه تلویزیونی همین پیغام را هم می‌رساند؛ سقوط شیطان، با طعم هیجان. 

‌شان در برابر فساد)، در «نیروی اهریمنی اش» حکومت دینی موجود، تا بن دندان فاسد نشان داده می‌شود.




وبگردی