عيد مريم مقدس
ارامنه
از رسوم بزرگ ارامنهٔ ايران، که غالباً از ارامنهٔ گريگورى هستند، برگزارى عيد مريم مقدس است. در اين عيد،کليهٔ دختران ارمنى که اسم آنها با حرف ميم شروع مىشود جشن تولد مىگيرند و برخى خانوادهها قربانى مىکنند و انگور نياز کليسا مىبرند تا پس از تبرک از آبش بنوشند. جالب آنکه در اين روز، با وجودىکه هزاران کيلو انگور به کليساى ارامنه مىآورند. در پايان يک حبهٔ انگور نيز نمىتوان يافت. به دور از مسائل مذهبي، ارامنه زبان و ادبيات ويژهاى دارند. شعراى بزرگ ارامنه در پرداخت زير و بمهاى تاريخ پرشکوه اين قوم، در همه حال، اعجاز کردهاند. در اين ميان هووهانس تومانيان، شاعر معاصر ارمني، مقامى رفيع دارد.
مراسم اسبندى کاشان
مردم کاشان و آبادىهاى آن ماههاى سال را سى روز حساب مىکنند و يک سال را سيصد و شصت روز و حساب پنج روز باقيمانده را جداگانه نگه مىدارند و آنرا پنجه مىنامند که براى آن آئين و رسم خاص دارند. پس به اين حساب، بيست و پنجم بهمنماه تقويم رسمى شب اول اسفند است که آنرا شب اشبند رعيتى يا زراعتى مىنامند و عقيده دارند که هر ساله پانزده روز قبل از رسيدن ماه اسفند باد معتدلى مىوزد که به آن باد اسبند مىگويند و آنرا پيک بهار مىدانند و معتقد هستند با فرا رسيدن اسفند ديگر کمر سرما مىشکند و در بهار و عيد نوروز هوا معتدل مىشود.
در شب اسفند دکاندارها دکانهاى خود را چراغانى مىکنند، آرايش دکانهاى سبزىفروشى خيلى زيبا است. سبزىفروشها ريشهٔ پيازچهها و تربچهها را با رنگهاى آبى و زرد و سبز و قرمز رنگآميزى مىکنند و آنها را با رنگهاى شاد و زنده بهطرز زيبائى بر صفه و سکوى دکان مىچينند و منظرهٔ زيبائى مىسازند. بنکدارها با چيدن کپههاى برنج و عدس و نخود و لوبيا و ماش و کشمش پلوئى و تخممرغ رنگ کرده بساط خود را رنگين و مزين مىکنند. آجيلفروشان بريا اسبندي آجيل آچار درست مىکنند زيرا که خوردن آجيل آچار يا آجيل ترش که با آبليمو آنرا ترش و با گل رنگ و زردچوبه معطر و خوش رنگش مىکنند ـ از مراسم اسفندى است و شب اسفند دکانهاى آجيلفروشى خيلى شلوغ است. خلاصه پيشهوران و دکانداران شهر کاشان بازارچه و بازار را آذينبندى مىکنند تا در شادى مردم شريک شده باشند.
اهالى کاشان در شب اسفند زودتر از شبهاى ديگر چراغ خانه آنها را روشن مىکنند و براى شام هم حتماً پلو مىپزند که تا سال ديگر همين وقت اجاق خانه آنها روشن باشد. در اين شب غذاى خانواده چلوماهى دودى يا چلو با کوکو است يا کشمش پلو مىخورند يعنى يکى از اين پلوها بايد در سفره آنها باشد. همچنين شگون مىدانند که پنير و ماست بر سفره بگذارند. بعضىها يک خورش قديمى درست مىکنند که اسم آن نتار يا نثار است سر سفره هم هفتسين مانند سير؛ سنجد؛ سرکه؛ سيب؛ سماق؛ سمنو؛ سبزى و سنگک مىچينند. همانطور که عدهاى از مردم چلو با ماهى مىخورند عدهاى ديگر مىگويند اگر در اين شب ماهىپلو بپزند از مايه خوردهاند از اين جهت بيشتر چلو و قُرمهسبزى مىخورند که هميشه سرسبز و شاد و خرم بمانند. اعتقاد دارند که در شب اسفند نبايد تخممرغ خورد و بايد آنرا در خانه نگاه داشت در اين شب افراد خانواده، تخممرغهاى تازه را کف دست خود مىگيرند و مىتگويند: اين مايه است و امسال سرمايهٔ بيشترى خواهيم داشت. بعد از خوردن شام شب اسفند، شبچره مىآورند. شبچره عبارت است از:
آجيل؛ پرتقال؛ ليمو؛ سيب و هندوانه که معتقد هستند بايد حتماً در اين شب هندوانه بخورند تا از گزند عقربهاى کاشان در امان بمانند.