شرايط و اوضاع اقليمى خشک و نيمه خشک بخش عمده‌اى از ايران تأثيرى ژرف و بنيادى در خلق پديده‌هاى گوناگون معمارى اين سرزمين گذارده است که بررسى آن از اهميت فراوانى برخوردار است. ريزش‌هاى آسمانى در ايران به‌جزء ناحيه شمال و سواحل درياى مازندران که در طول سال به حدود ۲۰۰۰ ميلى‌متر مى‌رسد در بقيه ناحيه‌ها بسيار کم است.
در ايران آب انبارها با توجه به نقش مهمى که در زندگى روزمره مردم داشته‌اند، از موقعيت خاصى در فرهنگ اين سرزمين برخوردار بوده‌اند. تا جائى‌که جنبه نيمه تقدّس يافته‌اند.
نقش آب انبارها در بافت شهرهاى حاشيه کوير و منطقه‌هاى کم آب ايران در دوران بعد از اسلام چنان چشم‌گير است که در بسيارى از آبادى‌ها و شهرک‌ها و محله‌هاى مختلف شهرهاى بزرگ، آب انبارها قلب آبادي، شهرها و محله‌ها را تشکيل مى‌دهند و در بسيارى از محل‌ها بزرگ‌ترين و چشم‌گيرترين واحد معمارى به‌شمار مى‌روند، تا جائى‌که ديگر بناهاى همگانى محل را زير نفوذ خود قرار داده‌اند. اين شاهکارها در مناطق کويرى به انسان‌ها شهامت زندگى کردن مى‌بخشد. در هرند اين شهرک گرمازده کويري، معمارى هيچ‌يک از مسجدها، با شکوه معمارى آب انبارها نمى‌تواند برابرى کند. آب انبارها را در شهرها و روستاها به‌طور معمول از آب قنات‌ها و رودها پر مى‌کنند، گاه نيز در برخى محل‌هاى کم آب مانند جنوب ايران و حاشيه کوير از آب باران نيز استفاده مى‌کنند. بيشتر آب انبارهاى کنار راه‌ها از سيلاب‌هاى بهارى رودخانه‌هاى نزديک پر مى‌گردد. براى اين‌کار خاک‌ريز مُوَربى در بستر رودخانه ايجاد کرده آب را به مجرائى که به آب انبار مى‌پيوندد هدايت مى‌کنند. آب انبار بر دو نوع است:
۱. عمومى در محله‌ها، روستاها، کاروانسراها.
۲. آب انبارهاى خصوصى در خانه‌ها.
کهن‌ترين آب انبار را منبع آب شهر ايلامى دوراورانتاشى در چغاززنبيل خوزستان متعلق به نيمه اول هزاره دوم ق.م دانسته‌اند.