بقعهٔ سيد گل سرخ
بقعهٔ سيد گل سرخ در محلهٔ سرچم شهر يزد -بيرون دروازهٔ کوشک نو- قرار دارد و متعلق به قرن نهم هـ.ق است. ورودى بقعه در ضلع شمالى آن قرار دارد. اين بنا از يک تالار با پوشش سقف طاق و تويزه و فضاى گنبدخانهٔ کوچکى تشکيل مىشود. در گنبدخانه قبرى است و ضريحى روى آن قرار دارد. روى اين سنگقبر، نام سيد مغرالدين بن شرفالدين على بن شمسالدين محمد بن تاجالدين ديده مىشود.
گنبد اين بقعه کاشىکارى شده و مصالح آن از خشت و گل است. گويا کتيبهٔ کاشى معرقى به خط نسخ بهطور عمودى بالاى سر قبر نصب بوده که امروزه اثرى از آن نيست.
بقعهٔ دوازده امام
بقعهٔ دوازده امام در محلهٔ فهادان شهر يزد قرار دارد. اهميت اين بنا بيشتر به لحاظ معمارى و گنبد آجرى آن است و در شمار شاهکارهاى هنر سلجوقى به شمار مىرود. اين بقعه داراى در دو لته کوتاهى است. بدنهٔ گنبد يک چهارضلعى است که به هشتضلعى تبديل مىشود و گنبد روى هشتضلعى قرار دارد. پوشش سقف از داخل کاشىکارى است و دورتادور آن با خط کوفى تزيين شده است. در چهار گوشهٔ بنا، گوشوارهها و داخل آنها درگاههايى قرار دارد. نور اين بقعه به وسيلهٔ پنجرههايى که در چهار طرف آن تعبيه شده، تأمين مىشود. داخل بنا مزيّن به نقوش گچبرى و طرحهاى رنگى است. وجود محراب در اين بنا، نشانهٔ مسجدى است که در قرون دوم و سوم هـ.ق بنا شده بود.
بقعهٔ شيخ محمد خانقاه
اين بقعه در محلهٔ خانقاه شهرستان ميبد قرار دارد. ايرج افشار در کتاب يارگارهاى يزد دربارهٔ نام اين محل مىنويسد: ˝ظاهراً نام اين آبادي، بازماندهٔ يکى از خانقاههايى است (مزار شيخ محمد) که امير رکنالدين قاضي يا شيخ تقىالدين دادا در ميبد و طبعاً در محل مورد معرفى بر پا داشته بودند̏.
شيخ محمد از عرفاى قرن نهم هـ.ق است. اين بقعهٔ کوچک گلى داراى گنبدى آجرپوش است و از داخل با گچاندود شده است. همچنين اين بنا داراى دو ورودى در ضلع شرقى و جنوبى است. سنگ مزار ديوارهٔ غربى زير گنبد، تاريخ ۷۹۳ هـ.ق را نشان مىدهد.
بقعهٔ شيخ احمد و شيخ محمد فهادان
اين بقعه در محلهٔ فهادان شهر يزد قرار دارد. اين مزار که به نام شيخ احمد معروف است، از بناهاى قرن هشتم هـ.ق و داراى رواق و گنبدى نسبتاً مرتفع است. سنگ قبر شيخ محمد تاريخ سال ۷۶۰ هـ.ق را نشان مىدهد. سنگ قبر شيخ احمد فهادان در محراب بقعه دوازده امام قرار دارد و ظاهراً پس از ويرانى اين بقعه، به آن محل منتقل شده است.
در داخل محراب، آثار مقرنسسازى که روى آنها با رنگ تزيين شده، باقىمانده است. گنبد اين بقعه آجرى و داراى يک نوار کتيبه نقاشى شده است. سه طرف اين بقعه، به محوطهٔ رواقهاى اطرافش باز است و درى در آنها ديده نمىشود.
آثار گچبري، روى بدنهٔ ديوارهاى داخلى بقعه به چشم مىخورد. اين بنا در گذشته بصورت چهار صفه در اطراف و بقعهاى در ميان، بعنوان خانقاه بود. سقف گنبد از داخل با گچ سفيد شده و در ميانهٔ آن رنگآميزى سبز و آبى بصورت دايره ديده مىشود.
بقعهٔ مجموعهٔ زنگيان
اين بقعه در ضلع شمالى شهر يزد، در خارج از باروى شهر قديم قرار دارد. به استناد کتاب جامع مفيدي، محل احداث اين بقعه در محدودهٔ گورستانى موسوم به زنگيان بود. همچنين به باغ بزرگى در همين محل، موسوم به باغ زنگيان اشاره شده است.
مىگويند مولانا شمسالدين محمدشاه حکيم خوشنويس برجستهٔ قرن نهم هـ.ق -کاتب کتيبههاى مسجد جامع و مسجد اميرچقماق- در اين مکان مدفون است.
اين بنا شامل صفهها، اتاقها، طاقچهها و ... است. تمام فضاهاى آن از جرزهاى قطور و طاق و تويزههاى کاربندى و رسمبندى تشکيل شده است. در ساخت اين بنا عمدتاً از خشت و گل و در کف، پلهها، پادامن صفهها و بخشهايى از سقف، از آجر، گچ و نى استفاده شده است. در تمام سطوح بدنهها، سقف و بام آن، اندود کاهگل بکار رفته است.
آرامگاه سپهسالار
آرامگاه سپهسالار در روستاى چهارده شهرستان طبس قرار دارد. اين بقعه داراى بناى چهار گوش گنبددارى به ابعاد ۱۵٭۱۵ متر است و در سه جهت داراى ورودى است. در داخل بنا آثار چند سنگ قبر ديده مىشود.
به اعتقاد اهالى محل، اين بنا مدفن مالکبنذيب و مالکبنعمر از سرداران احنفبنقيس است که در تعقيب يزدگرد سوم آخرين پادشاه ساساني، راه خود را گم کرده و در محل جوخواه جان سپردند. اين مقبره که به گنبد جوخواه نيز معروف است، در دورهٔ قاجار بر مدفن مزبور ساخته شد.
گنبد عالى ابرقو
چهار ضلع گنبد بهطور يک در ميان، داراى چهار روزنه است. ميان قبه نيز باز است و اين روزنهها، نور را به داخل بنا هدايت مىکنند. در داخل مقبره سردابى به ابعاد ۸۰/۲٭۶۰/۳ و ارتفاع ۵۰/۱ متر وجود دارد. ورودى سرداب روبهروى ورودى گنبد است.