مجموعهٔ مصلى عتيق
اين مجموعه در محلهٔ مصلي شهرستان يزد واقع و به قرن هشتم هـ.ق تعلق دارد و داراى بناهاى زير است:
مسجد
مسجد مصلى عتيق از آثار سيد محمد رکنالدين محمد قاضي است و ساخت بناى آن در سال ۷۲۵ هـ.ق به اتمام رسيد. اين بنا از دو شبستان تابستانخانه و زمستانخانه تشکيل شده است. گنبد آن آجرى و بادگيرى به آن متصل است که باد را به محراب هدايت مىکند. در گرمخانهٔ مسجد، کاشىهاى مغول-تيمورى مسدس فيروزهاى با حاشيههاى آبى و سفيد بکار رفته است. محراب زير گنبد نيز با کاشىهاى شش ضلعى فيروزهاى تزيين شده است.
گنبد
گنبد مصلى عتيق در مجموع شامل محوطهٔ اصلى گنبد، سه اتاق، يک ساباط، و حسينيهاى در پيرامون آن است. مصالح اصلى بنا خشت و گل است. بام گنبد با آجرهاى هره لعابدار و ترکيب رنگهاى فيروزهاي، لاجوردي، آجرى و سفيد، اشکالى چون ستارهٔ هفتپر، شش و هشت ضلعىهاى نامنظم را در خود جاى داده است.
در ساق گنبد نيز کاشىکارى معقلى با کلمهٔ محمد تکرار شده است. مرز بين ساق گنبد و گنبد، يک رديف مقرنس کاشى بکار رفته است. زير گنبد سفيدکارى شده و در ساق آن چهار گوشوارهٔ مقرنسکارى شدهٔ گچى ديده مىشود. در گوشههاى چهار غرفهٔ اطراف گنبد نيز هر کدام، دو گوشوارهٔ مقرنسکارى شده، به چشم مىخورد. با اين حساب، مقرنسهاى گچى زير گنبد دوازده عدد است و ميان آنها کاشىهاى معرق بصورت ظريف بکار رفته است. گنبد داراى کاربندى گچى و نقاشىهايى در بين آنها است. تنها يک قبر در اتاق ضلع جنوبى گنبد ديده مىشود.
ساباط
ساباط در ضلع شرقى گنبد واقع و ورودى گنبد در آن قرار دارد. ساباط داراى دو چشمه طاق است و پوشش آن بصورت طاق و تويزه و مصالح آن خشت و گل است.
حسينيه
حسينيه در ضلع جنوب غربى واقع و به گنبدخانه متصل است.
مجموعهٔ خان
اين مجموعه در ميدان خان شهر يزد قرار دارد و شامل مدرسه، بازار و حمام است. اين ميدان وسيع و خوشطرح از مکانهاى زيبا و يکى از آثار محمدتقى خان بافقى (متوفى در سال ۱۲۱۳ هـ.ق) است. ميدان خان با مغازههاى اطراف خود راهى به بازار و مسجد ريگ دارد. مدرسهٔ شفيعيه در زاويهٔ شمال شرقى آن قرار دارد.
مدرسه
مدرسهٔ خان در بازارچهٔ پنجهعلي شهرستان يزد قرار دارد. بانى مدرسه محمدتقى خانبن ميرزا محمدباقر بافقي معروف به خان بزرگ است. اين بنا مربوط به دوران زنديه است و در رديف حوزههاى علميهٔ يزد به شمار مىرود. وصف اين مدرسه در کتاب جامع جعفري آمده است.
حمام
اين حمام که به گرمخانهٔ نور نيز شهرت دارد، در سال ۱۲۱۲ هـ.ق در کنار مجموعهٔ خان شهرستان يزد بنا شد. حمام خان نيز از جمله تأسيسات محمدتقى خان بافقي حاکم يزد است. از تزيينات اين حمام، مىتوان به نقاشىهاى قسمت شاهنشين آن اشاره کرد. مساحت حمام خان ۱۱۷۰ متر مربع و زيربناى آن نهصد متر مربع است. اين حمام به گاوروتون، شاهنشين، خزينه و ... مجهز بود. حمام خان امروزه به چاپخانهٔ سنتى تبديل شده است.