کاروانسراى ديرگچين


اين دير بر سر يکى از راه‌هاى اصلى رى به قم، تا اواسط دوره قاجار مورد استفاده بود. دورتادور حياط مرکزى ۴۰ اتاق براى مسافران وجود داشت. در اين کاروانسرا آسياب، مسجد و ساختمان هشت ضلعى براى اقامت خواص در چهار گوش بنا موجود بود.

کاروانسراى رباط‌ کريم

کاروانسراى فتحعلى‌شاهى رباط‌ کريم در مسير جاده تهران-ساوه قرار گرفته و به سبک دو ايوانى است. ورودى کاروانسرا از ايوان غربى است. ايوان شرقى به عنوان شاه‌نشين کاربرد داشت. آن کاروانسرا داراى يک حياط مرکزى با اتاق‌هايى ايوان‌دار است دورتادور اين حياط احداث شده‌اند. در پشت اتاق‌ها سالن‌هاى طولانى به عنوان بارانداز تعبيه شده که دسترسى به آنها از طريق ورودى‌هايى که چهار کنج حياط قرار دارد، ميسر است.

کاروانسراى شاه‌عباسى کرج

کاروانسراى شاه‌عباسى کرج در شاه‌راه ارتباطى شرق به غرب ايران در دوران باستان يعنى خراسان به قزوين قرار دارد. اين بنا متعلق به دوران صفوى و به سبک چهار ايوانى ساخته شده است. مساحت کل بنا ۳۰۰۰ متر مربع و مساحت حياط مرکزى ۹۰۰ متر مربع است. ورودى کاروانسرا از ايوان شمالى است. دورتادور حياط مرکزى آن ۲۱ حجره ايوان‌دار براى استراحت مسافرين تعبيه شده است. همچنين ۵ بارانداز براى نگاه‌دارى کالا و استقرار همراهان و نگهبانان کاروان‌ها طراحى شده است.


کاروانسراى شاه‌عباسى در طول حيات خود کاربرى‌هاى متنوعى داشت؛ ابتدا به عنوان پناهگاه براى استراحت کاروانيان و حيوانات آن‌ها به کار مى‌رفت و در اوايل دوره قاجار به عنوان ساخلوى نظامى استفاده مى‌شد. در اواخر دوره هم با تغييرات و تعميراتى که در بنا به وجود آمد به عنوان اولين مدرسهٔ برزگران ايران مورد بهره‌بردارى قرار گرفت. در دوران پهلوى با انتقال مدرسه برزگران به محل دانشکده کشاورزى فعلي، بنا به عنوان انبار غله اداره کشاورزى کرج مورد استفاده قرار گرفت.


با تأسيس اداره ميراث فرهنگى کرج و استقرار آن در محل کاروانسرا، عمليات حفاظت و مرمت بنا آغاز شد و انبار غله به جاى ديگرى انتقال يافت.