قلعه رستم

قلعه رستم در ۶۰ کيلومترى جنوب غربى شهر زابل قرار دارد و در حال حاضر در اثر عوامل جوى به ويرانه‌اى تبديل شده است. و چهار برج و دروازهٔ ورودى آن قابل مشاهده است البته اسکلت‌بندى بسيارى از بناهاى آن از جمله طاق‌ها و آب‌انبار پابرجاست و احتمال داده مى‌شود چهارصد تا پانصد سال پيش متروک گرديده است. علاوه بر عامل مذکور تغيير مسير رودخانه هيرمند نيز سبب خرابى آن شده است در اين قلعه تا کنون کاوش باستان‌شناسى علمى صورت نپذيرفته اما تکه‌هاى سفال‌هاى لعابدار و بدون لعاب ريخته شده حکايت از تاريخ طولانى دارد. در حال حاضر نماى خشت و گلى آن و عظمت آن در بيابان منظره‌اى زيبا به‌وجود آورده است که چشم هر بيننده‌اى را به خود جلب مى‌کند.


قلعه سِب (seb)

قلعه سب واقع در روستاى سب، از بخش سب و سوران در ۴۵ کيلومترى جنوب غربى شهرستان سراوان قرار دارد. سب در لغت‌نامه دهخدا به معنى محلِ چشمه‌ساران فراوان ياد شده است. تاريخ دقيق ساخت قلعه مشخص نيست. اما احتمالاً در سال ۱۲۷۱ هـ.ق در دوره ناصرالدين‌شاه -اين قلعه بنا شده است. سايکس از وضعيت روستا و حکام آن در سفرنامه خود ياد کرده است. از حاکمان قلعه مى‌توان محمدشاه را نام برد که نسبتش به شاه نعمت‌الله ولى مى‌رسد. به دليل تصرف قلعه ازطرف حکام وقت کشور در زمان محمد شاه جنگى به مدت نه شبانه‌روز رخ داد که باعث تخريب قسمت‌هايى از حصار و ارگ قلعه شد. در زمان سيد غلام رسول قلعه مورد بازسازى و استفاده مجدد قرار گرفت. تا سال ۱۳۴۴ طوايف بارگزايى و ميرمرادزهى در آن ساکن بوده‌اند و سپس متروکه شد.



قلعه در دو طبقه ساخته شده و ديوار آن بيش از ۳۰ متر ارتفاع و حدود ۷ متر عرض دارد. قسمت شاه‌نشين با ارتفاع بيشتري، در بالاى قلعه قرار گرفته و گفته مى‌شود در حصار آن ۱۴ برج و در ارگ آن ۴ برج وجود داشته و در زمان جنگ از بين رفته است. وجود درز انبساط در ساختمان اصلى قلعه و دسترسى به آب چاه در طبقه فوقانى و وجود لوله‌هاى سفالى هدايت‌کننده آب و مصالح به کار رفته در آن از قبيل خشت و کاه‌گل و چوب درخت خرما و درهاى منبت‌کارى و شاه‌نشين از مشخصات ويژه اين مجموعه است.

قلعه سه‌کوهه

اين قلعه در ۱۹ کيلومترى جنوب غربى زابل و ۳ کيلومترى شرق جاده آسفالته زابل-زاهدان در روستاى سه‌کوهه از توابع بخش شيب‌آب زابل واقع است. سرپرسى سايکس درباره اين قلعه مى‌نويسد: سردار على خان سرابندى براى همسر خود که از خانواده سلطنتى بود، قلعه‌اى ساخته که هنوز هم دژ معتبرى به شمار مى‌رود.



اين قلعه از قلعه‌هاى معتبر سيستان محسوب مى‌شود و بيش از ۲۰۰ سال پيش بنا گرديده و تا کنون بناهاى ديگرى به آن افزوده شده است. اين قلعه دو تپه از کل سه تپه منطقه را از آن خود کرده است.

قلعه مچى

قلعه يا کاخ مچى در ناحيه حوضدار در ۶۰ کيلومترى جنوب غربى شهرستان زابل، حدفاصل بين شهر سوخته و تاسوکى و در قسمت راست جاده زابل-زاهدان قرار گرفته است.



اين بنا در عهد صفويه تا قاجاريه، به عنوان مرکز حکمرانى خاندان رئيسي، از حاکمان محلى بوده از ويژگى‌هاى معمارى اين بنا ايوان و گنبدهاى رفيع و عظيم خشت و گلى منحصر به فرد و پلان مربع شکل آن با تزئينات ساده چليپا و نيم‌ستون‌هاى گلى است. مصالح به کار رفته در آن چينه و خشت است. اين کاخ هرچند با توجه به عوامل جغرافيايى و سياسى متروک شده است ولى همچنان به عنوان نماد هنر معمارى خشت و چينه از دوران صفوى در دشت سيستان از منزلتى ويژه برخوردار است. در حال حاضر اين اثر توسط ميراث فرهنگى استان مورد مرمت و بازسازى قرار گرفته است.