خانهٔ امام خمينى (ره)


از شواهد ساختمانى و معمارى بنا پيدا است که تاريخ ساخت آن به اوايل سدهٔ حاضر باز مى‌گردد. بنا در حدود ۱۳۳۵ شمسى توسط حضرت امام خمينى (ره) خريدارى و تا سال ۱۳۴۳ توسط معظم‌له مورد استفاده بوده است.


روزانه بازديدکنندگان فراوانى از سراسر جهان به عنوان يادمان تبرک شده از سوى حضرت امام خمينى (ره)، از اين بنا بازديد مى‌کنند.

خانه حاج على زند


اين عمارت شامل سه بخش است: شاه‌نشين تابستانى با بادگير منفرد که به زيرزمين راه دارد و در جبهه شرقى واقع است. شاه‌نشين زمستانى که فضاى بيشترى را در بر مى‌گيرد و در جبهه شمالى واقع شده و بخش سوم، مخصوص خدمه که در جبهه غربى جاى دارد.


بنا داراى ستون‌هاى سنگى با سرستون‌ تزيينى در ايوان شمالى و شرقى و آجرکارى در درهاى چوبى است. خانه زند در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملى به ثبت رسيد و در اختيار ميراث فرهنگى استان قم قرار گرفت و در سال ۱۳۸۰ مرمت اساسى شد.

خانه حاج قلى‌خان

در اين خانه تاريخى بخشى از اداره ميراث فرهنگى قم مستقر شده است. بناى اين عمارت از اواخر دورهٔ قاجار به جاى مانده است، اما اتاق‌ها و فضاهاى جنوبى که قديمى‌ترين بخش بنا است، قدمتى بيش از ۱۲۰ سال دارند. دو بادگير و ستون‌هاى سنگى ايوان‌هاى شمالى و شرقى و پنج‌درى‌هاى چوب گردو از خصوصيات بارز بنا به شمار مى‌رود.

خانه ملاصدرا (حکيم‌باشي)

خانه ملاصدرا در کهک يادگارى بازمانده از دوران سکونت اين حکيم در قم است. خانه ملاصدرا در منتهى‌اليه غرب روستاى کهک در محله چال‌حمام واقع است و پيرامون آن را خانه‌هاى روستايى با بافت معمارى مناطق گرمسيرى احاطه کرده‌اند. پلان اصلى بنا شبستانى است چليپايى (چهار صفه) که گرداگرد آن را در چهار گوشه طبقه همکف و اول، حجره‌ها و اتاق‌هايى در برگرفته‌اند.



برخى ديگر از خانه‌هاى تاريخى شهر قم عبارتند از:


خانه آيت‌الله حائرى در خيابان طالقاني؛ قاجاري، خانه آيت‌الله بروجردى در خيابان طالقاني؛ قاجاري، خانه يزدان‌پناه در خيابان ۱۹ دى (باجک)؛ قاجاري، خانه سيدباقر روحانى جنب مسجد گذر قلعه؛ قاجاري، خانه توکلى در خيابان طالقاني؛ قاجاري، منزل سيد حاجى روحانى روبه‌روى مسجد امام صادق (ع)؛ قاجاريه و منزل شاکرى در خيابان طالقانى از دورهٔ قاجاريه باقى مانده است.