مسجد و مدرسه صالحيه
اين مدرسه در خيابان مولوى روبهروى بازار شهر قزوين قرار دارد و بانى آن حاجملاصالح برغاني از علماى نامى و مجاهدين مبارز قرن سيزدهم هـ.ق است.
اين بنا داراى سه طبقه بود. در حال حاضر، حياط پادياب آن پر شده و حجرههاى آن به زير خاک رفتهاند. ابعاد حياط مدرسه ۴۳٭۳۵ متر است که در سمت جنوب به جاى احداث ايوان، حياط پيشروى کرده است. در اطراف حياط، بيش از پنجاه و پنج حجره و چندين مدرس قرار دارد که توسط ايوانچههايى به فضاى حياط مرتبط مىشوند. مدرسه همچنين داراى دو حياط فرعى است. مسجد صالحيه در طبقهٔ بالاى مدرسه واقع و فاقد محراب است. در ضلع جنوبى مسجد، مشرف به حياط مدرسه، ارسىهاى زيبايى ديده مىشود.
مسجد و مدرسه صالحيه با وسعتى حدود ۴۶۷۰ متر مربع، يکى از بزرگترين مدارس علميه ايران به شمار مىرود.
مسجد و مدرسه ابراهيميه
مدرسهٔ ابراهيميه يا مدرسهٔ جديد در محلهٔ آخوند شهر قزوين قرار دارد و بانى آن حاجمحمدابراهيم از طايفهٔ ميرزا است. ورودى آن در ضلع جنوبى قرار دارد و داراى رسمىبندى و تزيينات کاشىکارى است. حياط مدرسه هشت نگينى و در ضلع شمالى آن، مدرس قرار گرفته است. مدرسه در مجموع پانزده حجره دارد و حجرهها فاقد ايوانچه هستند. اين حجرهها در اضلاع شرقى و غربى و در دو طبقه بنا شدهاند. حياط مسجد در ضلع جنوبى قرار دارد. مسجد داراى دو ورودى مستقل از کوچه است و چهار ستون چوبي، پوشش مسطح سقف آن را نگه مىدارند. مدرسهٔ ابراهيميه با مساحتى حدود ۴۶۰ متر مربع، تمام فضاهاى يک مدرسه علميه را در خود جاى داده و با وجود زيربناى کم، در نوع خود کامل است.
مسجد و مدرسه شيخالاسلام
بناى اوليه مسجد و مدرسه شيخالاسلام قزوين مربوط به يکى از امراى ترکمانيه به نام آقاسي است و حاج ميرزا مسعود شيخالاسلام در سال ۱۳۲۱ هـ.ق آن را تجديد بنا کرد. سردر مدرسه ساده و با رسمىبندى بيست و چهار است. حياط اصلى مدرسه به شکل هشت ضلعى است و بيش از سى حجره در يک طبقه دورتادور آن را فرا گرفته است. تمامى حجرهها -به جز حجرههاى ضلع شمالي- داراى ايوانچه مزين به رسمىبندى و کاشىکارى هستند. در ضلع شرقي، مقابل ايوان ورودي، ايوان ديگرى ديده مىشود که دو ستون در جلو دارد و پشت آن فضاى گنبددارى است. مسجد شيخالاسلام بصورت شبستانى با ستونهاى سنگى ساخته شده و داراى محراب کاشىکارى شده است. پوشش مسجد طاق و تويزه آجرى است.
مسجد و مدرسه سردار
مسجد و مدرسه سردار توسط حسنخان و حسينخان سردار از امراى فتحعلىشاه قاجار، در سال ۱۲۳۱ هـ.ق در شهر قزوين ساخته شد. مدرسه داراى حياط مرکزى است و مسجد با سه فضاى گنبددار و سردى زيبا و کاشىکارى شده، در ضلع جنوبى آن قرار دارد. مدرسه دو طبقه بوده و در طبقهٔ بالا، دو حياط کوچک قرار دارد و منظرهٔ ارتباط آنها با حياط اصلى بسيار زيبا است. اين بنا به لحاظ هنري، از بناهاى برجستهٔ دوران قاجار است و تزيينات کاشى و گرهبندى چوبى دارد.
مدرسه علوم دينى التفاتيه
مدرسهٔ التفاتيه توسط خواجه التفات در دورهٔ ايلخانى در شهر قزوين بنا شد. اين مدرسه با بيست و شش حجره و يک مدرس در ضلع جنوبى قرار دارد و نسبت به خيابان حدود سه متر پايينتر است. مصالح بکار رفته در جرزها و پوششهاى آن، آجر با ملاط گچ و پوشش سفق تمام حجرهها از نوع طاق آهنگ است. در وسط حياط مدرسه، آبانبارى قرار دارد. از آنجا که هيچ کتيبهاى از دورهٔ ايلخانى در اين بنا بدست نيامده و تناسبات معمارى اين مدرسه مشابه معمارى صفويه است، اين امکان وجود دارد که اين مدرسه در اين دوره مرمت و بازسازى شده باشد.