در دشت قزوين تاکنون بيش از دو هزار محوطهٔ باستان‌شناختى شناسايى شده است و قدمت برخى از آنها به بيش از هشت هزار سال مى‌رسد.
تپه‌هاى پيش از تاريخ دشت قزوين
دشت قزوين از ديرباز محل تردد و مهاجرت گروه‌هاى انسانى بوده است. تپه‌هاى پيش از تاريخ (تپهٔ زاغه، تپهٔ قبرستان و قره‌تپه) واقع در جنوب اين دشت، معرف قديم‌ترين دوران استقرار در اين منطقه است.
تپهٔ زاغه
اين تپه با وسعت حدود بيست هزار متر مربع در هشت کيلومترى شمال شرق دهستان سگزآباد از توابع شهرستان بويين‌زهرا قرار دارد. اين تپه تقريباً گرد و رأس آن کمتر از يک متر از سطح زمين‌هاى اطراف بالاتر است.
در بررسى‌هاى اوليهٔ اين تپه، بقاياى يکى از اولين اجتماعات کشاورزى بدست آمده که معرف يکى از مکان‌هاى اوليه استقرار در ايران است. از اين‌رو، تاريخ تقريبى استقرار در زاغه به اواخر هزارهٔ ششم ق.م بر مى‌گردد و بعد از آن، اين محل به کلى متروک و اهالى آن به مکانى ديگر مهاجرت کردند. به نظر مى‌رسد تپهٔ زاغه، قديمى‌ترين بقاياى باستانى را در بر دارد و پس از متروکه شدن آن، استقرار در تپه قبرستان آغاز شده است. معمارى بناهاى زاغه اکثراً با چينه و خشت بوده و براى پوشش سقف آنها از تيرهاى چوبى استفاده شده است. براى پخت و پز نيز از انواع اجاق در اتاق‌ها بهره مى‌جستند. سفال‌هاى تپه زاغه به رنگ قرمز يا نخودى با سطحى صيقل يافته است و اکثراً توسط سفالگران محلى در خارج از روستا پخته مى‌شد. برخى از سفال‌هاى اين تپه منقوش -عمدتاً هندسى شکل- است. ساير اشياى بدست آمده از اين تپه عبارتند از: ريتون‌هاى کره‌اي، مخروطى و استوانه‌اي، مهر، پيکرک حيوان و انسان، تيغه و آثار سنگى و استخواني. از سال ۱۳۴۹ حفارى‌هاى باستان‌شناسى توسط دانشگاه تهران در اين مکان انجام شده است.
تپهٔ قبرستان
آثار معمارى بدست آمده نيز شامل بخش‌هايى از ديوار خانه‌ها، کوچه و نمونهٔ کورهٔ فلزکارى است. براساس شواهد باستان‌شناسى چنين به نظر مى‌رسد که اين تپه به تناوب يا مورد سکونت قرار گرفته و يا بعنوان قبرستان در طول هزارهٔ پنجم تا اول ق.م استفاده شده است.
قره‌تپه
اين تپه در پنجاه کيلومترى دهستان سگزآباد -از توابع شهرستان بويين‌زهرا- قرار دارد. طول تقريبى اين تپه از شمال به جنوب ۳۴۵ متر و از شرق به غرب سيصد متر است. اطراف اين تپه زمين‌هاى کشاورزى قرار دارد. تپهٔ زاغه در شمال شرق اين تپه و تپهٔ قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفته است.
آثار و اشياى بدست آمده از حفارى‌هاى متعدد در قره‌تپه عبارتند از: آثار معمارى خشتى و چينه‌اى بصورت ديوار با پايه‌سنگي، اجاق‌هاى سنگى به شکل مدوّر، اشياى سفالين چون: ظروف پايه‌دار ساده يا پايه‌دکمه‌اى يا سه‌پايه، ظروف ساده و منقوش -هندسى و گياهي- به رنگ نخودي، خاکسترى و قرمز، پيکره و مجسمهٔ انسانى و حيواني، مهره‌هاى سفالين و سنگي، تيغه‌هاى سنگى و ... .