بقعه متبرکه شمس آل رسول معروف به آتشکده


چهار کنج بنا از رو پر و جمع شده و گنبدى دوپوش بر روى آن تعبيه نموده‌اند. گنبد خارجى اين مقبره از بين رفته است. ورودى بنا در جهت شرقى است. داخل بنا در هر ضلع داراى چهار طاق‌نما در دو رديف بالا و پايين است و در محل اتصال بدنه به گنبد نيز داراى دو رديف مقرنس تزيينى آجرى است.

بقعه متبرکه طاهر و مطهر هزارخال کجور


ورودى بنا در جهت شرقى قرار دارد و ورود به صحن اصلى از طريق پيمودن دارالحفاظ ميسر است. بانى اين بنا به استناد متون تاريخى و کتيبه‌هاى موجود ملک کيومرث بن بيستون استندار در سال ۸۲۰ و کاتب آن محمود بن نجيب الرستمداري بود. ملک کيومرث در تاريخ ۸۵۸ هـ.ق فوت نمود و بنا به وصيتش در همين بقعه به خاک سپرده شد.

بقعه متبرکه مير بزرگ

ميرقوام‌الدين مرعشي معروف به ميربزرگ، سرسلسله سادات مرعشيان در مازندران، در محرم سال ۷۸۱ هـ.ق درگذشت. مقبره او در شهر آمل ابتدا توسط فرزندش سيد رضى‌الدين در اواخر قرن هشتم هـ.ق احداث شد ولى بعدها اين بنا توسط دست‌نشاندگان امير تيمور به کلى ويران گرديد. نوادگان ميرقوام‌الدين در سال ۸۱۴ هجرى عمارتى جديد بر مزار نياى خود بنيان نهادند.


بناى فعلى توسط شاه عباس اول صفوى که از نوادگان دخترى ميربزرگ بود، در همان محل و در ابعادى بزرگ‌تر احداث شد.صحن اصلى بقعه به ابعاد ۴۶/۹٭۴۶/۹ و چهارگوش است. چهار کنج آن را با چهار گوشوار، به هشت ضلعى تبديل نموده و گنبدى بلند و مدور روى آن زده‌اند.کتيبه‌هايى نيز در زير گوشوار با خط سفيد ثلث بر زمينه کاشى آبى ديده مى‌شود که مشتمل بر آياتى از کلام‌الله مجيد و حديثى از اميرالمؤمنين على عليه‌السلام است.ديوارهاى داخلى صحن تا ارتفاع ۱۳/۲ متر داراى کاشى‌کارى با زمينه زرد و نقوش گياهى رنگ آبى بود و هم‌اکنون قسمت‌هايى از آن باقى مانده است.



ورودى اصلى مقبره در سمت جنوب قرار دارد و بالاى سر آن کتيبه کوفى بنايى با خط سياه بر زمينه زرد کاشى نوشته شده است: [سبحان‌الله] و الحمدالله و لااله‌الاالله و الله‌اکبر و لا حول و لاقوة الا [بالله].


در بالاى اين کتيبه نيز دو بار کلمه محمد به خط کوفى با کاشى معرق مشکى بر زمينه سفيد نوشته شده است. نماى بيرونى روزگارى مزين به کاشى بوده و اکنون بقايايى از آن در ضلع شمالى مشهود است. هر يک از اضلاع بيرونى داراى ۵ طاق‌نماست.


گنبد بيرونى بنا هشت ضلعى و نوساز است و پايه‌هاى گنبد با ۳۲ قاب کاشى‌کارى (در هر ضلع ۴ قاب) و با کتيبه‌ کوفى بنايى به شرح الله، محمد، علي، لااله‌الاالله مزين شده است.


اين بنا در سال‌هاى اخير توسط ميراث فرهنگى مازندران مرمت و بازپيرايى گرديده است.

بقعه متبرکه ناصرالحق

بقعه متبرکه حسن بن على الناصرالحق که در تاريخ ۲۵ شعبان ۳۰۴ هجرى در آمل وفات يافت، در محل پايين بازار داخل حريم شهر قديم آمل قرار دارد. اين مزار محل زيارت شيعيان چهار اماميه سراسر جهان به ويژه شيعيان زيديه کشور يمن است.


بناى اوليه با توجه به متون تاريخى از ميان رفته چنان که ابن اسفنديار مى‌نويسد مقبره و مدرسه و کتابخانه‌اى که او تأسيس کرد و رقبات و موقوفاتى که براى آنها در نظر گرفته شده بود، تا قرن هفتم هجرى در آمل بر جاى بود.


در مورد اين بنا سيد ظهيرالدين مرعشي در کتاب تاريخ طبرستان و رويان و مازندران مى‌نويسددر سال ۸۱۴ هجرى سيد على سارى به زيارت مشهد مبارک ناصرالحق رفته و دستور داد تا سيد قوام‌الدين با برادران خود عمارت ديگر بنياد کنند. بنابراين گنبد ناصرالحق از بناهاى قرن نهم هـ.ق است.


بناى اين بقعه چهار ضلعى است که نماى بيرونى چهار گوشه بنا را با چهار گوشواره پر کرده و پايه‌اى هشت ضلعى براى گنبد رک هشت وجهى به وجود آورده‌اند. آب‌ريز بام بر روى ۱۲ عدد قرنيس سينه کفترى قرار دارد و ميان هر قرنيس نيم‌دايره‌اى تزيينى ديده مى‌شود. چهار نبش بنا را پخ نيم‌دايره زده‌اند.


اين بنا که در اثر مرور زمان به شدت آسيب ديده، توسط ميراث فرهنگى مازندران مرمت و بازپيرايى شده است.