خانهٔ نيما
يوش، با قدمتى زياد، ييلاقى کوهستانى از دهستان اوز رود شهرستان نور است. نيما يوشيج پدر شعر نو در ۲۱ آبان ماه سال ۱۲۷۶ در يوش متولد شد. خانه‌اى که نيما در آن چشم گشود، توسط جد او معروف به ناظم‌الاياله بيش از دويست سال پيش با گچ‌کارى‌ها و پنجره‌هاى زيباى ارسى ساخته شده است. نيما در يادداشتى در قياس با خانه کوه‌نشين‌ها مى‌نويسد: پدربزرگ من براى من قصر و قلعه ساخته است، نه خانه. باروهاى بلند، ديوارهاى منقش، سقف‌هاى منبت‌کارى شده ...
در جهت جنوبى و در بالاى سردر کوچه، اتاق پنج‌درى و در دو گوشواره آن، دو اتاق سه‌درى ساخته شده است. اتاق‌هاى شرقى و غربى نيز مانند اتاق‌هاى جنوبى است، با اين تفاوت که دسترسى به آنها از طريق دو راهرو که اتاق پنج‌درى را در ميان گرفته، انجام مى‌شود. ورودى ديگر بنا در جهت شرقى قرار دارد.
نيما در شعرى با نام عمارت پدرم در تاريخ ۱۳۲۵ اين خانه را چنين توصيف کرده است:
مانده اسم از عمارت پدرم / طرف يورد شمالى‌اش: تالار
طرف يورد جنوبى‌اش: سردر / طرف بيرون آن: طويله‌سرا
سرانجام نيماى نيماور (نام‌آور)، کماندار بزرگ کوهساران، در شبانگاه سيزدهم دى ماه سال ۱۳۳۸ در تهران زندگى را بدرود گفت و در قبرستان ابن‌بابويه تهران به امانت مدفون شد. پس از چند سال، پيکر او را همان گونه که خود وصيت کرده بود، در تاريخ ۲۶/۶/۷۳ توسط ميراث فرهنگى مازندران و به همت گروه کثيرى از انديشمندان و ادب دوستان در زادگاهش به خاک سپردند.
ميراث فرهنگى مازندران از سال ۱۳۶۸ تا کنون زادگاه نيما را به منظور تأسيس اولين موزه شعر ايران به شيوه اوليه مرمت و بازسازى نمود، اميد آن که در سال‌هاى آتى شاهد افتتاح موزه‌اى در خور شأن دانش و ادب پارسى باشيم.
خانه کلبادى
عمارت منوچهرخان کلبادي واقع در محله آب‌انبار نو سارى حدود يکصد و سى سال پيش به دستور سردار جليل از امراى ارتش وقت ساخته شد و به نام فرزند بزرگش امير نصرت شکوه نظام به اميريه معروف شد. امير نصرت در جوانى فوت نمود و سردار بنا را به فرزند وى منوچهر خان بخشيد.
پنجره‌هاى زيباى ارسى که در طبقهٔ بالاى عمارت به کار رفته، يادآور اسلوب معمارى قاجارى است. اين عمارت در سال ۱۳۷۰ در اختيار سازمان ميراث فرهنگى قرار گرفت و اکنون محل ادارى ميراث مازندران است.
خانه احمدعلى خان هزار جريبى
اين خانه در روستاى سرخ گريه از بخش يانه سر شهرستان بهشهر قرار دارد. بناى آن آجرى با پلان مستطيل شکل و سقف سفال‌پوش به شيوه معمارى دوره قاجار و داراى دو ورودى در طرفين ساختمان است. شاه‌نشين ساختمان در قسمت ميانى طبقه دوم واقع است و در طرفين آن اتاق‌هايى به طور قرينه ديده مى‌شود.
عمده‌ترين تزيينات اين بنا گل و برگ‌هايى است که با رنگ و روغن در طبقه بالا و در قسمت شاه‌نشين نقاشى شده است. اين شاه‌نشين داراى ارسى‌هاى زيبا و تماشايى است.
خانه فاضلى
اين خانه در خيابان قارن، محله آب‌انبار نو سارى واقع و داراى دو عمارت مسکونى متعلق به دوره قاجار و پهلوى است. بناى اصلى به صورت سه اشکوبه با سردابه‌اى در قسمت زيرين آن است. هر طبقه داراى يک شاه‌نشين (سه‌دري) و اتاقى در جهت شرقى آن است. نماى بناى آجرى و بندکشى شده، درها و کتيبه‌هاى بالاى آن در قاب‌هاى هلالى و مستطيل شکل و مزين به طرح‌هاى اسليمي، شمسه‌اى و ستاره‌اى با شيشه‌هاى رنگى است. پلکان ورودى بنا در غرب ساختمان قرار دارد.
ديوار حياط در فواصل مختلف با طاق‌نماهايى به طرح‌هاى گلدانى و ستارهٔ هشت‌پر تزيين شده است. بام بنا سفال‌پوش و مصالح عمده آن سفال، چوب، آجر و گچ است.
در بدنهٔ شرقى بناى قاجارى الحاقاتى از دوره پهلوى به چشم مى‌خورد که متشکل از حياطى چهارگوش و مجموعه بناهايى در طرفين حياط است. در وسط حياط حوضى چند ضلعى قرار دارد، ديوار دور حياط در فواصل مختلف داراى طاق‌نماهاى آجرى است و در فاصله هر دو طاق‌نما نيم‌ستون‌‌هاى آجرى تزيينى که از ديوار بيرون زده، کار شده است. در قسمت فوقانى طاق‌نماها يک باند تزيينى از ستونچه‌هاى چوبى خراطى شده، مشاهده مى‌گردد.
عمارت دوره پهلوى که در جهت شرقى و غربى بنا شده، دو طبقه است و دسترسى به بنا از طريق دو رشته پلکان که در دو طرف ايوان شاه‌نشين قرار دارد، ميسر مى‌شود.