غار کميشان
غار کميشان در ۷ کيلومترى جاده نکا-بهشهر و در سمت راست جاده قرار دارد. فاصله اين غار تا غارهاى باستانى کمربند و هوتو حدود ۱۳ کيلومتر است. دهانه غار در منتهىاليه شرقى کوهى منفرد به ارتفاع تقريبى ۳۰ متر و به طول ۴۰۰ متر واقع است.
قدمت اين غار به دوران ميان سنگى مىرسد و اطلاعات فرهنگى به دست آمده از غار کميشان مکمل اطلاعات مربوط به غارهاى باستانى على تپه، هوتو و کمربند است. غارهاى باستانى شهرستانهاى بهشهر و نکا در محور شرقى و غربى و در منتهىاليه شمالى سلسله جبال البرز و جنوب دشت مازندران قرار دارد.
غار باستانى ديوخانه
غار معروف به ديوخانه در منطقه جنگلى جنوب شهرستان نکا، در ۵۰ کيلومترى نکا و نزديک روستاى تِلِم و بر بدنه کوه صخرهاى موسوم به چَلَم کوه واقع است. اين غار در سالهاى اخير توسط اهالى روستاى تِلِم کشف و شناسايى شد.
غار متشکل از تالار ورودي، حفرهها و شکافهاى متعدد است. دهانه تالار ورودى غار به ارتفاع تقريبى ۱۵ متر و عرض دهانه آن ۷ متر است. کف تالار انباشته از خاکهاى دستى است. بررسىهاى اوليه شواهدى از زندگى حيوانى و انسانى مانند قطعات خردشده استخوان حيوانات، تکههاى سفالين قرمز رنگ و با خطوط کندهکارى شده و نقش افزوده، نشان داده است.
غار اسپهبد خورشيد
بر سر راه ساري-فيروزکوه، در ناحيه دوآب سوادکوه و بر سينه خطيرکوه، طاقى عظيم از غار اسپهبد خورشيد ديده مىشود. اين غار که در متون تاريخى به نام طاق و عايشه گرگيلى دژ نيز آمده، يکى از پايگاههاى استراتژيک منطقه بود و در صدر اسلام همزمان با شورش مردم طبرستان و قيام ونداد هرمز مأمن او بود. در تمام ادوار، اسپهبدان طبرستان از اين جايگاه مستحکم استفاده کردند.
درون اين غار به صورت تالارى ساده و بيضى شکل به درازاى حدود ۲۰ متر، عرض آن ۱۴ و ارتفاع آن ۱۵ متر است. در برابر دهانه غار ديوارى به ارتفاع ۱۱ متر با سنگ و ساروج چيده شده و تا مدخل غار بالا آمده است. مهمترين بخش غار بناهاى فوقانى آن است که با ديوار ساروج ضخيمى ساخته شده و در لبهٔ پرتگاه مهيبى قرار دارد. بناى اين دژ به احتمال زياد به اواخر دوران ساسانى تعلق دارد.
دخمههاى سنگى (کافرکلى)
دخمههاى نقاط کوهستانى بالا لاريجان که در امتداد رود هراز به طرف آمل و در نزديکى جاده هراز قابل مشاهده است و به زبان محل کافرکلي يا غار کافر خوانده مىشود، از نقاط ديدنى اين شهرستان است. اعتمادالسلطنه تعداد اين غارها را ۲۰۰ تا ۲۵۰ عدد برآورد کرده و معتقد است که در دورههايى که مردم به کيش زرتشت بودند، از اين دخمهها براى اموات استفاده مىکردند.
اعتمادالسلطنه درباره کافرکلى مىنويسد: سمت شمال اسک محدود است به کوه کاروان که کوه بىدامنه تندى است مشابه ديوار و از بنيان اين کوه تقريباً تا دو ثلث آن مغازههاى بزرگ مصنوعى و سوراخهايى که انسان با کلنگ کنده است، ديده مىشود ... .
دخمههاى کوهستانى اسک
در داخل روستاى اسک بر سينه کوهى بلند، تعدادى دخمه در دل کوه حفر شده است. جنس سنگ اين دخمهها با توجه به يادادشتهاى اعتمادالسلطنه، به دليل نزديک بودن به دماوند منشأ آتشفشانى و قابليت شکنندگى و تورق دارند. اين دخمهها به صورت تکى و يا دو اتاق تودرتو است و ورودى آنها داراى سقف کوتاه و هلالى است. سقف داخل اتاقها به شکل گنبدى پخ و ابتدايى تراشيده شده و بر روى ستونهاى کوتاه سنگى قرار دارد. خارج اين اتاقها کوه به گونهاى کنده شده که علاوه بر جلوگيرى از نفوذ باران برف مىتواند نقش سايهبان را نيز داشته باشد.
چندين متر جلوتر دخمههايى دو طبقه با اتاقهايى تودرتو در اندازههاى مختلف بين ۵/۲٭۵/۲ و ۵/۱٭۲و ۲٭۲ متر قرار دارد که به ديوار ضلعى که به طرف پرتگاه است، سوراخى براى ديدهبانى حفر شده که کاملاً مسلط به کوهستانها و محيط اطراف است و در امتداد آن رو به پايين، آبراهى است که آب را به طرف کوهستان هدايت مىنمايد. در داخل اين اتاقها سکوهايى در يک ضلع و يا دو ضلع کَنده شده و در بعضى از آنها طاقچههايى کوچک در ديوارها تعبيه شده است.
از ديگر دخمههاى کوهستانى اين منطقه کافرکلىهاى رينه است که ۳۰ تا ۳۴ اتاق در سه طبقه روى هم قرار دارد و راه ورود به طبقات بالا از داخل اتاقها و به وسيله پلکانى است که در سنگ کَنده شده است.