کاروانسراى گدوک

در جاده ساري-فيروزکوه به تهران، در منطقه گدوک، در سمت چپ جاده، کاروانسراى بزرگى از دوره شاه عباس صفوى به يادگار مانده است.


در ورودى بنا که در سمت شمال غربى آن قرار دارد، شبيه دالان بزرگى است که در دو طرف آن صفه‌هاى متعددى تعبيه شده است و در پشت آنها نيز اصطبل قرار دارد. اين کاروانسرا که در فصل بارش مداوم برف زمستانى کاروانيان را پناه مى‌داد، به دليل واقع شدن در منطقه کوهستانى با پلان سرپوشيده احداث شده و به غير از ورودى اصلى از همه سو بسته است. مصالح عمده اين بنا سنگ، آجر، گچ و آهک است و در تزيين نماهاى داخلى و خارجى آن از آجر بندکشى استفاده شده است.

کاروانسراى سنگى

پس از خروج از تونل کندوان (سمت راست جاده آسفالته تهران-چالوس) کاروانسرايى چهار ضلعى به ابعاد ۱۰٭۲۰ متر از سنگ و ملات ساروج متعلق به دوره قاجار به چشم مى‌خورد.


اين بنا داراى ۱۲ اتاق گنبدى شکل است که در جهت طولى کارونسرا، در دو رديف قرار دارد. فاصله رأس گنبد تا کف زمين ۱۸۰ سانتى‌متر و فاصله بين دو جرز ۱۳۰ سانتى‌متر و ابعاد اتاق ۸/۳٭۵/۲ متر و ضخامت ديوارهاى اطراف ۶۰ سانتى‌متر است.

پناهگاه‌ سنگى مشهور به کاروانسراى گمبوج


هر چند ماکسيم سيرو گوشواره‌هاى بنا را متأثر از اصول ساختمانى سلجوقى دانسته است، اما تعيين قدمت اين کاروانسرا نياز به پژوهش‌هاى علمى دارد.

راه باستانى تنگه بندبريده

در مسير جاده هراز، نرسيده به روستاى وانا و در سمت راست رودخانه هزار، در تنگه‌اى معروف به بند بريده بقاياى آثار راه‌سازى ديده مى‌شود. اين اثر شمال دو ديواره سنگى مرتفع به صورت نيم ستون، با کمى فاصله و در ارتفاع تقريبى ۷ الى ۱۵ متر از بستر رودخانه هراز، بر سينه کوهى براى ايجاد راه مال‌رو ساخته شده بود. همچنين آثارى از ديواره سنگچين و بقاياى معمارى و قسمتى از پايه شکسته پل را که در فواصل مختلف و در انتهاى تنگه قرار دارد مى‌توان مشاهده کرد.


نقش‌برجستهٔ ناصرالدين شاه

در اين تنگه نقش برجسته‌اى از ناصرالدين شاه قاجار و ده‌تن از درباريان او در تاريخ ۱۲۹۵ هـ.ق دل کوه حجارى شده است.در اين نقش برجسته که از کف جاده حدود ۷۰/۲ متر ارتفاع دارد، ناصرالدين شاه سوار بر اسب در وسط و پنج تن از درباريان در طرف راست و پنج تن ديگر را در طرف چپ نشان مى‌دهد. طول اين نقش برجسته ۸ متر است.



در اطراف نقش‌برجسته ۱۶ بيت شعر در مدح ناصرالدين شاه و سختى عبور و مرور در راه لارجان و فرمان شاه در خصوص تعمير و مرمت آن است. در پايان نام محمد حسين ميرزا مهندس، راقمه ابوالفضل ساوجي و على اکبر، حجار آن ذکر شده است.