موقعیت جغرافیائی
استان لرستان با وسعت ۲۸،۰۶۳ کیلومترمربع ۷/۱ درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است.
استان لرستان از شمال به استان مرکزی و همدان از جنوب به استان خوزستان از غرب به استان کرمانشاه و ایلام و از شرق به استان اصفهان محدود می‌شود.
ناهمواری‌ها
لرستان سرزمینی است عمدتاً کوهستانی و ناهموار که رشته‌کوه‌های زاگرس قسمت بیشتر آن را دربرگرفته است. ناهمواری‌های استان در اثر چین‌خوردگی رسوبات دریائی دوران دوم زمین‌شناسی پدید آمده‌اند. این رسوبات تحت فشار شدید بین دو منطقه غربی (عربستان) و فلات مرکزی ایران، چین‌خورده و ارتفاعاتی را به‌طور منظم و موازی با جهت شمال‌غربی - جنوب‌شرقی به‌وجود آورده است. اینچنین چین‌خوردگی‌ها در لرستان از به‌هم فشردگی بیشتری برخوردار شده که همین امر باعث محدودیت سرزمین‌های هموار و دشت‌های گسترده میان‌کوهی در استان شده است. چین‌خوردگی‌های این منطقه، به‌طور کلی، توسط حرکت‌های کوه‌زائی آلپی تا اواخر دوران ترشیاری شکل نهائی خود را یافته‌اند.
به‌طور کلی ناهمواری‌های استان لرستان را می‌توان به سه بخش اصلی تقسیم کرد:
نواحی کوهستانی که بیشتر مساحت استان لرستان را دربرگرفته‌اند، نواحی کوهپایه‌ای و دشت‌ها که البته به‌علت کوهستانی بودن استان دشت‌ها وسعت چندانی ندارند.
آب‌وهوا
تفاوت میزان بارش و دما دو عنصر اصلی آب‌وهوا، اقلیم‌های گوناگونی را در استان لرستان ایجاد کرده است. میانگین سالانه بارش در استان لرستان ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر است ولی در همه جای استان یکسان نیست. پراکندگی بارش در سطح استان به دو عامل ارتفاع و جهت ناهمواری‌ها بستگی بیشتری دارد. جهت ناهمواری استان در میزان بارش مؤثر است. زیرا در این منطقه بیشتر بارندگی‌ها از طریق توده‌های هوای مرطوب غربی و جنوب‌غربی تأمین می‌شود. بدیهی است دامنه‌هائی که رو به این توده‌های هوا هستند در مقایسه با دامنه‌های پشت به آنها از باران بیشتری بهره‌مند می‌شود.
مهمترین کانون رطوبت برای ایجاد بارندگی در استان لرستان دریای مدیترانه، دریای سیاه و خلیج‌فارس است که نقش دریای مدیترانه بسیار چشمگیرتر و مهمتر است.
از جمله عوامل مؤثر در آب‌وهوای استان لرستان می‌توان به عرض جغرافیائی، جهت ناهمواری‌ها، ارتفاع و تأثیر توده‌های هوا اشاره کرد.
نواحی استان لرستان از نظر تقسیم‌بندی آب‌وهوا شامل ناحیه نیمه‌خشک و سرد کوهستانی، ناحیه نیمه‌خشک و معتدل مرکزی و ناحیه نیمه‌گرم و خشک جنوبی می‌باشد.
منابع آب
استان لرستان به‌دلیل شرایط آب‌وهوائی و وضعیت ناهمواری‌ها، از نظر داشتن منابع آب نسبت به بسیاری از استان‌های کشور از شرایط مطلوب‌تری برخوردار است و میانگین بارش آن از دو برابر میانگین بارش کشور بیشتر است. مجموع حجم بارندگی سالیانه استان ۱۷ میلیارد مترمکعب است که از این مقدار ۵/۸ میلیارد مترمکعب را آب‌های سطحی و ۵/۱ میلیارد مترمکعب را آب‌های زیرزمینی تشکیل می‌دهند. در حال حاضر از منابع آب استان، که حدود ۵/۱ میلیارد مترمکعب است به‌صورت مطلوب بهره‌برداری نمی‌شود و قسمت عمده‌ای از آن از استان خارج می‌گردد.
آب‌های سطحی
آب‌های سطحی استان شامل رودها، دریاچه‌ها و تالاب‌ها هستند.
- رودها:
در استان لرستان ۲۳ رود جریان دارد که براساس حوضه آبریز، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. رودهای حوضه دز و رودهای حوضه کرخه که در مجموع ۹۶ درصد استان را دربرمی‌گیرند و رودهای حوضه مرکزی، که سطح کوچکی از شرقی‌ترین قسمت استان را به خود اختصاص داده‌اند. در اینجا بنا به اهمیت حوضه‌ها، رود سزار، از حوضه آبریز دز و رودهای مسیره، بادآور، دره ذران و کشکان، از حوضه آبریز کرخه را شرح داده‌ایم.
۱. رود سزار:
این رود از به‌هم پیوستن شاخه‌های تیره و ماربره تشکیل می‌شود و در ایستگاه چم‌چیت رود سبز را دریافت می‌کند. آب شاخه‌های وایسک، راز و سرخاب نیز در قسمت‌های پائین‌تر به آن می‌پیوندند. این رود سرانجام با متصل شدن به رود بختیاری، در محل تنگ پنج، رود دز را به‌وجود می‌آورد که سد دز، یکی از بزرگترین سدهای مخزنی کشور، بر روی آن در استان خوزستان احداث شده است.
۲. رود سیره:
این رود که سرچشمه‌های آن در کوهستان‌های استان همدان، کرمانشاه و ایلام قرار دارد. در مسیر خود به‌نا‌های گاماسیاب و قره‌سو نامیده می‌شود. این رود در محدوده لرستان شاخه‌ای بار آمده ده دزدان و کشکان را دریافت می‌کند و رود کرخه را تشکیل می‌دهد.
۳. رود بادآور:
این رود از دشت نورآباد و از سراب‌های ولا، نیاز و چند چشمه دیگر سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از شهر نورآباد، با نام رود گزرو به سیره می‌ریزد.
۴. رود دره دزدان:
این رود از سراب دره دزدان در بالادست روستای تنگ سیاب سرچشمه می‌گیرد و پس از آبیاری کشتزارها در مسیر خود دارد سیره می‌شود.
۵. رود کشکان:
این رود از بلندی‌های گرین، هرو و زاغه سرچشمه می‌گیرد. شاخه اصلی آن از به‌هم پیوستن در رود هرو و دوآب تشکیل می‌شود و در فاصله ۳۰ کیلومتری خرم‌آباد در جائی به‌نام دوآب به رود خرم‌آباد برخورد می‌کند و سپس از روستای افرینه، رود چولمول را که از تائی و چشمک سرچشمه می‌گیرد دریافت می‌کند سپس مادیان رود به آن وارد می‌شود و سرانجام در پائین‌دست پل دختر به رود سیره متصل می‌گردد و در نهایت به رود کرخه می‌ریزد. بزرگترین سد مخزنی کشور بر روی رود کشکان در سال‌های اخیر احداث شده است.
- دریاچه‌ها:
در استان لرستان یک دریاچه به‌نام گهر وجود دارد. این دریاچه در ارتفاع حدود ۲۴۰۰ متری از سطح دریا، در دامنه‌های جنوبی اشتران کوه، واقع شده است. برخی علت ایجاد این دریاچه را مسدود شدن مسیر رود توسط زمین لغزه دانسته‌اند. ژرفای دریاچه ۲۸ متر و مساحت آن حدود صد هکتار است. همچنین طول آن ۵/۱ و عرض آن ۵/۰ کیلومتر است.
- تالاب‌ها:
سد تالاب از ۱۵ تالاب استان لرستان به‌نام‌های گهریره شورون، گهرچال کبود و گهر کوچک در منطقه اشتران کوه واقع شده‌اند و مابقی در پل دختر قرار گرفته‌اند. آب این تالاب‌ها از طریق آب‌های سطحی و چشمه‌های کف آنها تأمین می‌شود.
تالاب‌های منطقه پل دختر شامل لفونه ۱ و ۲، تکانه، زردا و (زردآب)، جمجمه، تاف ۱ و ۲ کبود، سیاهه ۱ و ۲، گلم‌سوزه و بلمک می‌باشد.
منابع آب زیرزمینی
باران فراوان و نفوذ آن به داخل زمین، باعث ذخیره شدن آب، هم در رسوبات آبرفتی و هم در مخازن سنگ‌های آهکی استان، شده است. بر این اساس منابع آب زیرزمینی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
منابع آب در رسوبات آبرفتی که وجود رسوبات نفوذناپذیر دوران چهارم و شیب نسبتاً کم منطقه باعث به‌وجود آمدن ذخایر آب‌زیرزمینی در این استان شده است.
منابع آب در مخازن آهکی
بسیاری از تشکیلات آهکی به‌خصوص سنگ‌های آهکی کرتاسه و آسماری در استان لرستان توان نگهداری و ذخیره‌سازی آب را دارند. بر اثر پدیده انحلال در این سنگ‌ها، غارها و مجراهای ایجاد شده که می‌توانند مقدار قابل‌توجهی آب را در خود ذخیره کنند. بسیاری از سراب‌ها و چشمه‌های استان توسط این مخازن تغذیه می‌شود. از مهمترین سراب‌های استان می‌توان هرزدین گاماسیاب، آب سفید، رباط، کمندان و کهمان را نام برد.