استان کردستان بخشى از سرزمينى است که تحت حکومت مادها اداره مى‌شد. حدود تاريخى سرزمين‌هاى تابع دولت ماد از شمال با اورارتو، از غرب با آشور و از جنوب غربى و جنوب با ايلام و سومر (بابل و آکاد) محدود بود.
با توجه به وضعيت اقليمى و آب و هوايى استان کردستان و براساس متون تاريخى و کاوش‌هاى باستان‌شناسي، بسيارى از مورخين معتقدند: نخستين اقامتگاه اقوام آريايى در مناطق شرق و غرب درياچه اروميه بود، گروهى در منطقه شرق مستقر شدند و نام سرزمين آماداي بر آن نهادند و گروهى در غرب درياچه اروميه ساکن شدند و آن سرزمين را پارسوا (پارسوما) ناميدند. گروه نخستين، دولت ماد را پديد آورد و گروه دوم پادشاهى نيرومند هخامنشى را ايجاد کرد.
سرزمين ماد به کشورهاى متعدد تقسيم شده بود که به صورت حکومت‌هاى کوچک خودمختار و مستقل اداره مى‌شدند.
ماننا يکى از اين دولت‌هاى مستقل در جنوب درياچهٔ اروميه تا حوالى سقز امروز بود. اين مردمان، پيش از ورود آريايى‌هاى صحرانشين هم، داراى فرهنگى عالى و دولتى متکامل بودند.
زاموآ سرزمينى بود که از کنار درياچه اروميه تا بخش‌هاى علياى رود دياله امتداد داشت. اين سرزمين مياندوآب، بانه، سليمانيه، و سنندج تا زهاب امروزى را در برمى‌گرفت و محل سکونت لولوبيان بود. محدوده‌اى در مثلث شهرهاى کنونى سليمانيه، سنندج و زهاب در اواسط قرن نهم پيش از ميلاد يعنى در حدود ۲۹۰۰ سال پيش، پارسوآ و بخش علياى رود کرخه (نزديک کرمانشاه) کشور ال‌پي خوانده مى‌شد که بعدها الى‌مائيدا ناميده شد.
ناحيه گامبادن در جنوب دياله در غرب کرمانشاهان قرار داشت و گوتيوم که سرزمين گوتى‌ها يا بزرگ‌ترين اقوام سرزمين به شمار مى‌رفت شامل سرزمين فعلى کردستان و جنوب آذربايجان و بخشى از کرمانشاهان بود.
براساس متون کتيبه داريوش در تخت‌جمشيد و بيستون، شاهنشاهى و دولت ماد در سال ۵۵۰ پيش از ميلاد در قلمرو دولت هخامنشيان قرار داشت و سرزمين ماد يکى از ايالت‌هاى تابع اين دولت شد. از پادشاهى هخامنشى يعنى در دورهٔ پارت‌ها و ساسانى‌ها، ايالت ماد از جمله ايالات کشور ايران به شمار مى‌رفت و به نام ماه نيز خوانده مى‌شد. اين ايالت شامل دو بخش ماه‌پايين يا مادرازي و ماه‌بالا يا ماه نهاوند بود.
در روزگار پيش از اسلام سرزمين ماد را کردستان مى‌ناميدند. در متن پهلوى بندهش از باره کوهستانى سخن رفته است که از چيچست در آذربايجان (حدود شمال ماد) تا فارس امتداد داشت. اين کوهستان که اسپروژ يا اسپروچ نام داشت در ايران باستان به اندازه‌اى معروف بود که تنها به کار بردن نام کوهستان در نوشته‌ها و اسناد و کتب جغرافيايي، معرف آن بود. فردوسى نيز در شاهنامه از همان اسپروژ نام برده است:
چو با درد و با رنج و غم ديد روژ بيامد دمان تا که اسپروژ
نام کوهستان تا حدود قرن ششم هـ.ق نيز به کار مى‌رفت و منظور سرزمينى بود که از شمال به ديلمان و آذربايجان، از غرب و جنوب غربى به سواد (عراق) و خوزستان، از جنوب به پارس و کرمان و از مشرق به بيابان خراسان و توس محدود مى‌شد. از حدود قرن سوم هجرى به بعد ترجمه عربى واژه کوهستان به نام الجبال به متون جغرافياى اسلامى وارد شد. سرزمين جبال يا کوهستان داراى چندين کوره يا ناحيه بود که ماه کوفه (دينور)، ماه بصره (نهاوند)، همدان، ايفازين، قم، ماسبذان، مهر جانقدق و ... از آن دسته بودند.
سرزمين کوهستان بخشى از سرزمين بزرگ‌تر بود که به نام بلاد پهلو يا پهلويان خوانده مى‌شد. بلادپهلويان يا سرزمين پهلو شامل ري، اسپهان، همدان، دينور، نهاوند، مهر جانقدق، ماسبذان، قزوين، زنجان، ببروصليلسان (تالشان) و ديلم (يلستان) بود.
ايالت ماد يا ماه در بخشى از سرزمين پهله در ناحيه کوهستانى (قهستان يا جبال) واقع و شامل دو کوره بود: ماه نهاوند که در قرن چهارم داراى دو حاکم‌نشين قصبه نهاوند و قصبه بروجرد بود، و ماه دينور يا کوره دينور که در اين قرن داراى دو شهر عمده مرکزى بود؛ شهر دينور که مرکز بخش‌ها يا رستاق‌هاى بالايى بود حاکم‌نشين کوره نيز به شمار مى‌رفت و کرمانشاهان مرکز بخش‌هاى پايينى محسوب مى‌شد. اين دو ناحيه را ماهين يا ماهات هم مى‌گفتند.
کوره دينور يا ماه دينور در قرون اوليه اسلامى از شمال به آذربايجان و رستاق جوذمه از کوره برزه و رستاق سلق (سه‌راه) در جنوب کوره نريز محدود بود و تقريباً تمامى سرزمين‌هاى فعلى شمالى استان کردستان با آذربايجان، شمال تکاب و شاهين تا حدود سرشت و مکرى از مشرق به اسدآباد و از ولايت همدان از جنوب به ولايت ماسبذان از مغرب به ولايت همدان و ولايت شهر زور محدود مى‌شد.
در قرن‌هاى سوم و چهارم هـ.ق ولايت سيسر کوره يا استان دينور از شمال به آذربايجان و از شمال شرق به سيسر، محدود بود. بدين ترتيب بخش‌هاى بزرگى از استان‌هاى فعلى کردستان و کرمانشاهان در محدوده و قلمرو استان دينور قرار داشت.