نقشبرجسته و سنگنبشته اورامان
در ۴۵ کيلومترى شمال غربى کامياران، در حدود ۵۰۰ مترى شمال غرب روستاى تنگيور در تنگه کوههاى زينانه، در بلندترين نقطه صخره کوه، بقاياى کتيبه و نقشبرجستهاى به چشم مىخورد که به خط ميخى آشورى است و در يک طاقنما به ارتفاع ۱۲۰ و پهناى ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتىمتر حجارى و نقش شده است.
درون طاقنما و در غرب آن، نقشبرجسته انسانى به طول نيم متر و عرض ۳۵ سانتىمتر حک شده که احتمالاً تصوير سارگن دوم پادشاه آشورى است. نقش شاه به صورت نيمرخ، با کلاهى استوانهاى و شبيه به باشلاق، پاى راست خود را در جلو و پاى چپ را عقب قرار داده است. دست راست شاه به طرف بالا بلند شده و دست چپ در مقابل شکم قرار دارد.
در کنار اين نقشبرجسته، کتيبهاى به خط ميخى با حدود ۵۰ سط نوشته، در کادرى به ابعاد ۱۲۰٭۱۲۰ سانتىمتر ديده مىشود. اين کتيبه به خط ميخى و به زبان آشورى باستان است که پس از ستايش خدايان آشورى مانند خداى آشور، مردوک، نابو، سين، شمش و ايشتار به شرح پيروزىهاى خود پرداخته است و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستاها و مناطقى که در اين جنگ تصرف و ويران نموده، اشاره دارد. تاريخ کتيبه احتمالاً مربوط به اواخر هزاره دوم و اوايل هزاره اول پيش از ميلاد است.
نقشبرجسته آبيدر
نقشبرجسته ميدان مادر در پارک جنگلى آبيدر، با الهام از نقوش مکشوفه از زيويه اجرا شد. در کاوشهاى سال ۱۳۷۶ در قلعه باستانى زيويه قطعاتى از عاج به دست آمد که روى آن صحنههايى از شکار و نقوش اساطيرى به طرز بسيار ماهرانهاى در ابعاد ۸٭۳ سانتىمتر به صورت برجسته و بسيار ريز، نقش شده بود. اين آثار احتمالاً به ۲۷۰۰ سال پيش تعلق دارد.
اين نقشبرجسته از دو صحنهٔ اصلى تشکيل شده است: يکى صحنه اساطيرى با موجودى ترکيبى از ماهي، انسان و گاو که احتمالاً هر يک از آنها بيانگر اعتقادات مردم زمان بودند و صحنه دوم که صحنه اصلى نقشبرجسته را تشکيل مىدهد صحنه شکار شير است.
آثار صخرهاى فرهادتاش وينسار
در حدود ۳۵ کيلومترى شرق شهر قروه، در فاصله سه روستاى داشبلاغ، آقبلاغ و وينسار بر روى کوهى مرتفع، بقاياى يک معدن بزرگ سنگ قرار دارد که از نظر نوع، اندازه و تراش سنگ داراى ويژگىهاى خاص و از اهميت بسيار برخوردار است. باور مردم آن است که اين سنگها به داستان شيرين و فرهاد ارتباط دارد. نوع حجارى و سفالهاى موجود در منطقه، احتمالاً به دوره ساسانى تعلق دارد. اين منطقه در ايام بهار به عنوان تفرجگاه مورد استفاده مردم است.
در ضلع شرقى همين کوه فرهادتاش، دهانه غارى وجود دارد که اورل استين مستشرق اروپايى هنگام بررسى منطقه غرب کشور، از اين غار نام برده و ظاهراً نتوانسته وارد آن شود.
بنچاق اورامان (هورامان)
در اوايل قرن حاضر، در سال ۱۳۰۵ شمسي، حسين نامى از مريدان شيخ علاءالدين نقشبندي در غارى در دره تنگيور، خمرهاى پر از دانه ارزن پيدا کرد که در ميان آن نوشتهاى به خط پهلوى اشکانى بر پوست آهو وجود داشت. اين نوشته که به بنچاق اورامان مشهور شد، قراردادى است ميان دو نفر براى خريد و فروش زر ستانى به ۴۵ درهم که شاهدان معامله نيز نام خود را در آن نوشتهاند. اين بنچاق به سال ۱۲۰ پيش از ميلاد مسيح تعلق دارد. چند سطر از متن بنچاق به شرح زير است:
سال سه ست ماه اروتات فروخش تپس پک
پورتيرين زراستک چه ابير اشکان نم (زات)
اخريتار اويل پور هربشن
اسمکان از خريت اويل هيچ پتسيک هرو درهم ۴۵
برگردان:سال سيصد ماه خرداد فروشنده تپس پک، پورتيوين زراستان اسمک که ابير اشکان نيم آن دارد، و خريدار اوايل پوربشين، اسمکان زرستان (را خريد اويل از پتسيک) همه را به ۴۵ درهم.
در حال حاضر اين بنچاق در موزه برلين نگهدارى مىشود. ۲۰ نسخه ديگر اين قرارداد به خط يونانى است.