نقشبرجسته گُلگُل
اين اثر در هشت کيلومترى شهر ملکشاهي، و بر ديوار شرقى تنگ کوچکى که روستاى گلگل در دهانه آن استقرار يافته، قرار دارد. اين سنگنوشته به خط ميخى به زبان آشوري، بر روى نماى ديواره شرقى صخرهاى بالاتر از روستاى گلگل ملکشاهى به ابعاد ۹۰٭۱۳۵ سانتىمتر به شکل مستطيل (در جهت عمودي) نقش شده و در وسط آن نقش پادشاه آشورى به صورت برجسته با شمشير حمايل به ارتفاع ۱۳۵ سانتىمتر و برجسته نشان دادن پيکره پادشاه با خطوط کندهکارى شده ميخى پوشانده شده است. سطرها به وسيله يک خط افقى کنده از همديگر متمايز گشتهاند. ارتفاع نقشبرجسته از سطح زمين ۲۷۰ سانتىمتر است. متن کتيبه از فتح ايلام و لرستان (قلمرو کاسىها) به وسيله آشورىها حکايت مىکند. بخشى از اين کتيبه به شرح ذيل است:
... خدايان بزرگ از راه لطف در محفل خود مرا بر روى تخت شاهى پدرم گذاشتند و آنها تسلط بر روى زمين را به من واگذار کردند. شهر (...) آنها بيرون رفتند (...) روى او ستايش کارهايى که من انجام دادهام من نوشتم بر روى آن من به جاى نهادم اين سنگنبشته را براى ترغيب شاهان، پسران من در آينده، باشد که بعد اميرى در ميان شاهان (...) من که او را آشور، خدايان بزرگ براى تسلط بر روى زمين و مردم نامزد کند اين ستون و نخستين خدايان بزرگ را ببينند و باشد که به تدفين آن بپردازند و قربانىهايى بکند اما آنکه آن مجسمه را از جاى آن بردارد آشور و خدايان بزرگ و آن عده که روى آن ستون نام برده شدند با نظر خشم به نگاه کناد باشد که به طرفدارى او در يک برخورد سلاحها در ميدان جنگ برخيزند و باشد که آنها را راهنمايى نکنند ... باشد که آنها هم حکم شاهى او براندازند و باشد که آنها نامش و تخمهاش را در زمين ضايع کنند.
کتيبه تختخان
در فاصله ۳۴ کيلومترى شهر ايلام، در مسير جاده ايلام به مهران، محلى به نام تختخان، از غلامرضاخان آخرين والى فيلى پشتکوه به جاى مانده است. او براى حفظ نام خود و خاندانش دستور داد تاريخ خاندانش همراه با شرح اقدامات آنها بر روى تخته سنگى به ارتفاع ۲۵۰ سانتىمتر از سطح زمين به خط کوفى حک شود.
متن کتيبه به شرح ذيل است:
تاريخ ولادت لرستان فيلى بر حسب فرمايش اميرالامراء العظام غلامرضاخان والى فتحالسلطنه اميرتومان در اين سنگ ثبت نمود. اول واليها حسين خان بن منصورالعلوى عباسي، که در زمان سلطنت شاه عباس صفوى ماضى ملقب به لقب والىگرى کل استان شده، مقبره ولى مرحوم درب امامزاده واجبالتعظيم شاهنشاه است. بعد، والىگرى به شاهوردى خان پسر او رسيد. بعد حسين خان ثانى پسر او والى بود. در زمان سلطنت نادر، على مردان و ميرحسين به سفارت اسلامبول روانه شد، در زمين راه کرکوک فوت شد، و در مقام مشهور به امام زينالعابدين مدفون است. بعد از برادر خود اسماعيل خان بن شاهوردى خان در جاى خود منصوب نمود مدت چندى رياست والىگرى کل لرستان را داشته، مدفن او در کشيکخانه نجف اشرف [است] در زمان سلطنت محمدخان قاجار مرحوم خسن خان بن اسدالله خان بن اسماعيل خان به امر والىگرى برقرار گرديد و قريب نود سال والى بر تمام پشتکوه بود و در سنه ۱۲۵۵ هـ.ق وفات نمود و در کشيکخانه مذکور مدفون است. بعد از وفات مرحوم حسن خان، صفحات ثلاثه پشتکوه به مرحوم عليخان، احمدخان و حيدرخان انتقال يافته مرحوم حيدرخان جد غلامرضا خان والى و فتحالسلطنه اميرتومان در سنه ۱۲۷۳ هـ.ق وفات نمود. بعد مرحوم مغفور حسين قلى خان والى تا به اثراه. به والىگرى پشتکوه منصوب شد و اقدام در خدمات به دولت ابد مدت ملقب به جناب صارمالسلطنه و اميرتومان شده است. عمر شريف والى مرحوم ۶۸ سال بود و در زمان سلطنت مظفرالدين شاه -نورالله مرقده- در سنه ۱۳۱۸ هـ.ق وفات يافت. مقبره والى مرحوم در وادىالسلام نجف اشرف است. والى مرحوم، ابنيه متعدد بناها (از جمله قلعه و باغ و کاخ و حمام حسينآباد) در سنه ۱۲۹۴ قمرى به معماريت آقاى کرمانشاهى و نظارت حاج محمدعلى شيرازى به انجام رساند و نخلستان و قلعه حسينيه را در سنه ۱۲۹۷ قمرى به معماريت استاد آقاى کرمانشاهى و نظارت ميرخليل بک رشنويى به اتمام رسانده و بعد در سنه ۱۳۰۷ قمرى به معماريت استاد قنبرگ تفنگچى باشى ملکشاهى به حفر قنات اميرآباد و طوا حسين قيام به اتمام رسانيد و در سنه ۱۳۱۹ قمرى امير والىگرى پشتکوه از جانب اعليحضرت مظفرالدين شاه به غلامرضاخان فتحالسلطنه اميرتومان مرحمت نمود.