مدرسه عمادّيه گرگان

يکى از قديمى‌ترين مدارسى که با همان سبک و معمارى زيبا و قديمى در گرگان باقى مانده مدرسه عمادّيه است. سند مکتوبى اشاره به اين مدرسه دارد. برابر مصالحه نامچه ۱۰۹۷ هـ.ق، قريه بهلول آباد و هفت باب دکّان جنب مدرسه عمادّيه و ۲ دانگ حمّام در بند، از موقوفات اختصاصى مدرسه عمادّيه است، اين مدرسه متعلّق به دوره شاه سليمان صفوى مى‌باشد ولى به استناد وقفناه ديگر که متعلّق به شخصى به نام آقا روح‌الله حسينى استرآبادى است، به سال ۹۵۲ هـ يک خانه و اتاق سفالپوش و دو باغچه کوچک و بزرگ در محلّه ياسرو استرآباد و ۵ دانگ از قريه ميرمحلّه و ۷ دانگ قريه چوپلانى و ۴ دانگ نسرکان را بر اولاد ذکور وقف کرد که پس از آنها به طلبه علوم دينيّه و علما و فضلا و صلحاى شهر استرآباد بدهند.


آنچه از اين واقفنامه متعلّق به دوران حکومت شاه تهماسب صفوى مستفاد مى‌گردد، مدرسه عمادّيه متعلّق به قبل از عصر صفويان است و اين گمانه‌زنى تاريخى که مدرسه را متعلّق به اواخر قرن ۸ و اواسط قرن ۹ هـ.ق مى‌داند تقويت مى‌نمايد.


معمارى مدرسه عمادّيه بسيار زيبا و حياط آن حدود ۱۰۰۰ مترمربع و با سنگ‌هاى رودخانه‌اى مفروش گرديده است. در حاشيه و جهار ضلع آن حجره‌هاى دانش‌پژوهان واقع گرديده و بر سر در بزرگ ورودى اين مدرسه گل‌دسته بسيار قديمى آن هنوز جلوه‌اى شکوهمند به اين نهاد آموزشى داده است. شيوه آموزش و تعليم آن تا دوران قاجار سسبک و شيوه معمول و رايج قرون گذشته ايران بود. مدرسه، متولّى و موقوفات فراوانى داشت که هزينه دانش‌پژوهان را تأمين مى‌نمود.