شهر باستانى تميشه
اين شهر در غرب کردکوى واقع گرديده بود. که در خرابه‌هاى آن روستائى تحت عنوان سرکلاته خرابشهر احداث گرديد. اين شهر به‌دليل داشتن ديوار دفاعى و خندق معروف آن مرکز مهمّ مقاومت در برابر هجوم دشمنان اين منطقه محسوب مى‌شد و از اهميت خاصى برخوردار بود. تميشه تا قبل از حملهٔ مغولان به گرگان و طبرستان شهرى بزرگ و آباد بود. بر طبق برخى قراين تاريخى قدمت اين شهر به دوران انوشيروان ساسانى مى‌رسد. ولى اين اسفنديار در تاريخ خود بناى شهر تميشه را به فريدون منتسب مى‌کند.
در حفارى سال ۱۹۶۴ م مشخص گرديد ديوار تميشه از جنگل تا دريا (شمال - جنوب) ادامه داشت و با آجرهاى بسيار بزرگ ساخته شده و شامل برج‌هاى مدوّرى بود که شباهت زيادى به برج‌هاى قلعهٔ ساسانى تورنگ تپه گرگان داشت. به‌علاوه سفال‌هاى بدون لعاب به‌دست آمده نيز تعلق اين منطقه را به دورهٔ تأييد مى‌کند.
پس از سلطهٔ اعراب بر ايران، سويدبن‌مقن در زمان عمر بعد از فتح گرگان به تميشه و ناميه آمد و آنجا را فتح کرد. در سال ۳۰ هـ. سعيدبن‌عاص پس از سازش با مردم قومس به گرگان آمد و با گرفتن ۲۰۰،۰۰۰ درهم به سوى تميشه رفت، مردم تميشه دروازه‌ها را بستند و بر برج‌ها و باروها سنگر گرفتند ولى قتل‌عام شدند و شهر ويران گرديد.
در حدود سال‌هاى ۲۱۰ هـ.ق در دوران حکومت مازيار، ظلم و ستم زيادى به مردم تميشه شد به همين دليل عده‌اى از مردم آن نامه به مأمون نوشتند و از ظلم او شکوه نمودند. مرزبانان تميشه نيز جزو شاکيان بودند، چند صباحى بعد، مازيار در تميشه با عبدالله‌بن‌طاهر والى خراسان درگير جنگى شديد شد. ولى مازيار و سرداران او مغلوب شدند و محافظان شهر تميشه را تحويل سپاه عبدالله‌بن‌طاهر دادند.
اين شهر در زمان حملهٔ مغول به کلى ويران شد و پس از آن در متون تاريخى اسمى از آن برده نمى‌شود، تنها خرابه‌هائى از آن باقى‌مانده که در مجاورت شهر کردکوى واقع است. آجرهاى آنکه به ابعاد ۱۵٭۵۰٭۵۰ و ۸٭۳۶٭۳۶ و ۱۰٭۳۸٭۳۸ سانتى‌متر است، در بناهاى مختلف روستاى سرکلاته خرابشهر به‌کار برده شده است.
خرابه‌هاى گرگان قديم
گرگان ازشهرهاى مهم و تاريخى ايران است که در طول تاريخ اسامى گوناگون به خود گرفته است ورکان، هيرکان و گرگان از معروف‌ترين اسامى آن بوده‌اند اين شهر پس از ورود اعراب به ايران جرجان نام گرفت و قرن‌ها مهد تمدّن فرهنگ و دانش بوده است. شهر گرگان قديم مرکز ايالتى به همين نام بود که در شرق و غرب اين ايالت خراسان و مازندران قرار داشتند. گرگان در طول تاريخ، ايالتى مستقل بود و در سال ۱۳۱۶ خورشيدى جزو استان مازندران شد که در سال ۱۳۷۶ دوباره به‌عنوان ايالتى مستقل به نام استان گلستان به حيات خود ادامه مى‌دهد. گرگان قديم در حملهٔ مغول ويران شد و پس از تهاجمات تيمور، تنها اسمى از آن باقى ماند. اين شهر از دو قسمت تشکيل شده بود، بخشى از آن بکرآباد و بخشى شهرستان نام داشت. امروزه باستان‌شناسان آثار گران‌قدرى از خرابه‌هاى گرگان قديم پيدا کرده‌اند که عظمت هنر و درجهٔ تمدن، فرهنگ، معمارى و شهرسازى مردم آن دوره را مى‌رساند. قرن‌ها بعد شهر گنبدکاووس کنونى در کنار آن ساخته شد و توسعه پيدا کرد. يکى از شهرهاى مهم ايالت گرگان، علاوه بر گرگان (جرجان) شهر استرآباد بود که اکنون گرگان نام دارد، استرآباد يکى از شهرهاى آباد غرب ايالت گرگان بود که در سال ۱۳۱۶ خورشيدى به دنبال تغيير اسامى برخى شهرها نام گرگان به خود گرفت و اکنون اين گرگان (استرآباد قديم)، مرکز استان گلستان مى‌باشد. گرگان قديم از مراکز مهم تمدن و فرهنگ ايران آن روز بود و دانشمندان بزرگى را در خود پرورانيده است. يکى از افتخارات فرهنگى و ادبى منطقهٔ گرگان همين بس که يکى از چند تن شعراى اوليهٔ پارسى‌گوى بعد از اسلام به نام ابوسُليک گرگانى (قرن ۳) که معاصر عمروليث بود وى ابداع‌کنندهٔ پرده‌هاى موسيقى مثل پردهٔ عراق و پردهٔ عشّاق نيز است.
گرگان چندى عرصهٔ تاخت و تاز علويان زيدى‌مذهب قرار گرفت و مدت‌ها مرکز حکومت زياريان بود و مهمترين اثر تاريخى اين سرزمين برج قابوس، يادگار آن دوره است. از چهره‌هاى ديگر گرگان، لامعى گرگاني، فخر‌الدين اسعد گرگانى صاحب کتاب ويس و رامين، از شعراى قرن ۵ هـ.ق هستند. گرگان به لحاظ کشاورزى پررونق و به احتمال از سيستم آبيارى منظمى بخوردار بوده است آنچه از کتب مورّخين استفاده مى‌شود محصولات مهم گرگان، زيتون، ترنج، انجير، خربزه، عنّاب و گندم بوده است.
دو رشته حصار که در وسط آن خندقى قرار داشت شهر را محصور کرده بود. مصالح حصار شهر آجر و سنگ و ابعاد آجرها ۵٭۲۵٭۲۵ سانتى‌متر بود، ارگ شهر در قسمت مرکزى به‌صورت شش ضلعى در بلندترين نقطه قرار داشت خيابان‌هاى شهر شبکه‌بندى و از شمال به جنوب و شرق و غرب کشيده شده بودند. از آثار عصر سامانى در خرابه‌هاى گرگان قديم، يک تالار ستون‌دار و کوره‌هاى آهنگرى است. از آثار سلجوقيان و دورهٔ ايلخانان بناهائى نيز ديده مى‌شود. خانه‌هاى شهر داراى حياط مرکزى و اتاق‌هاى مختلف بود که با گچ و آجر تزئين و بيشتر منازل داراى چاه آب بودند. از آثارى که به وضوح در گرگان يافت شد ظروف شيشه‌اى و سفالى مى‌باشد. خرابه‌هاى اين شهر در کنار گنبد کاووس کنونى واقع است.