بند امير
اين بنادر در ۴۰ کيلومترى شمال شرقى شيراز و ۱۵ کيلومترى جنوب مرودشت، روى رودخانه کُر و کنار قريه بند امير احداث شده و از شاهکارهاى معمارى و مهندسى قرون اوليه اسلامى محسوب مى‌شود. اين بنا علاوه بر ويژگى‌هاى فنى برجسته‌اى که سبب ماندگارى بسيار خوب آن شده، داراى کارکردهاى مهمى است.
تعدادى از آنها نيز که به صورت پل‌بند ساخته شده بود، تردد از روى رودخانه را ممکن مى‌ساخت. به گواهى منابع تاريخي، بند امير به دستور امير عضدالدوله ديلمي در سال ۳۵۶ هـ.ق بنا شد و از اين رو در گذشته به بند عضدى نيز شهر داشت.
ساختمان بند امير از دو قسمت بند و پل روى آن آن تشکيل مى‌شود. اين بند در يک خط مستقيم ساخته شده و از نوع سدهاى وزنى است که براى ذخيره و بالا بردن سطح آب جهت انتقال آن به سطوح مرتفع‌تر ساخته شده است. مصالح مورد استفاده در بند، قطعات سنگ تراشيده در پوشش خارجي، لاشه سنگ در هسته بند و ملات ساروج است. در اتصال قطعات سنگ‌ها، از بست‌هاى آهنى استفاده شده است. اين تکنيک از روزگار هخامنشيان به بعد در ساخت بناهاى سنگى منطقه فارس مورد استفاده بود.
در سمت غربى بند امير، مجراى عميقى با مقطع مستطيل به عرض ۱۰ و عمق حدود ۷ متر وجود دارد که به منزلهٔ تونل انحرافى آب مخزن سد محسوب مى‌شود. زمانى که اين مجرا باز باشد، تمام آب رودخانه کُر مى‌تواند در آن جريان يابد. بر اين اساس به نظر مى‌رسد که اين مجرا که به کانال گاوشير معروف است، به عنوان تونل انحرافي، به هنگام ساختمان بند حفر شده باشد.
اين کانال به طول ۴۰ متر امتداد داشته و سپس حدود ۹۰ درجه به سمت چپ پيچيده و پس از طى ۸۰۰ متر و گذشتن از زير پل گاوشير، به رودخانه مى‌پيوندند. کنترل و تنظيم و عبور آب در کانال گاوشير، به وسيله دو دريچه به ابعاد تقريبى ۳٭۶۰/۱ متر که در سال‌هاى اخير در دهانه کانال مزبور تعبيه شده، صورت مى‌گيرد.
بر روى اين کانال و در امتداد بند، در سال ۱۳۱۷ پلى دو دهانه احداث شده تا به هنگام طغيان آبى که روى دشت سوار مى‌شود و روستاها را تهديد مى‌کند، سيلاب حاصل را از زير خود عبور دهد.
به علت انتخاب محل مناسب براى برپايى بند، آب تا فاصله نسبتاً طولانى در پشت سد جمع مى‌شود. به اين ترتيب، انشعاب آب براى بيش از ۲۴ قريه اطراف رودخانه کُر، ممکن شده است. عمق درياچه پشت بند به بيش از هفت متر مى‌رسد.
سد ايزدخواست
سد قديمى ايزدخواست در هفت کيلومترى شهر ايزدخواست در تنگه‌اى موسوم به گلوگاه که کم‌عرض‌ترين برش رودخانه است، احداث شده است. اين سد قديمى به نام سد سربند نيز معروف است. اين سد از نوع کمانى است که بخش ميانى آن شکسته شده و از اين رو امروزه تنها دو قسمت از آن در کرانهٔ راست و چپ رودخانه باقى‌مانده است. دکتر مهدى فرشاد اين سد را نخستين سد قوسى جهان دانسته و ساخت آن را به دورهٔ ساساى منتسب مى‌دارد.
طول اين سد ۴۲ متر، ارتفاع متوسط آن ۱۵ متر و از جنس سنگ آهکى به صورت سنگ لاشه و ملات گچ و ساروج در هسته است. نماى سد از سنگ تراشيده با اندود ساروج پوشش يافته است. طرح مرمّت اين سد توسط اداره کل ميراث فرهنگى تهيه و با هماهنگى سازمان آب اجرا شده است.
بند بهمن (کوار)
اين بند روى رودخانه قره‌آغاج، سر راه شيراز-فيروزآباد و در هفت کيلومترى غرب شهر کوار بنا شده و به نظر مى‌رسد از آثار دوره ساسانى باشد. اين بند به بهمن پسر اسفنديار منسوب است.
بند در محلى بنا شده که دو رشته کوه به هم نزديک مى‌شود؛ به صورتى که بخشى از بند بر بدنه سنگى کوه و بخش ديگر آن بر بستر سنگى رودخانه قرار گرفته و همين امر موجب استحکام و ماندگارى آن در طى دو هزار سال گذشته شده است. سيلاب‌هاى شديدى رودخانه بعد از برخورد با دماغه‌اى که در مسير سد وجود دارد، وارد مخزن پشت سد مى‌شود و در اين مسير بخش قابل توجهى از سرعت و نيروى تخريبى خود را از دست مى‌دهد.
مجرايى که آب سد را به دشت کوار منتقل مى‌کند، در گوشه شرقى سد و در بدنه سنگى کوه احداث شده است. اين آب بعد از تأمين مصرف آب کارخانه قند، وارد دشت کوار شده و مورد استفاده حدود ۲۰ روستا قرار مى‌گيرد.
سد درودزن
سد درودزن که به نام سنگ دختر نيز ناميده مى‌شود، در ايران منحصر به فرد است. براى جلوگيرى از انهدام بناى اين سد باستانى که در محوطهٔ ساختمان سد جديد داريوش کبير قرار داشت، آن را منتقل و با فاصلهٔ سه کيلومترى از محل اصلي، دوباره برپا کردند. اين سنگ از دورهٔ هخامنشى بر جاى مانده است.