با تشکيل اولين حزب سياسى آفريقائى منازعات جدى‌تر شد. سفيد پوستان مصمم بودند که اتحاديه آفريقاى مرکزى را حفظ نمايند و سياست کنگره ملى آفريقائى زامبيا جدائى از اين اتحاديه و نيل به استقلال و تشکيل دولت اکثريت سياه‌پوست در زامبيا بود.

در سال ۱۹۵۷ غنا به‌عنوان نخستين کشور مستقل آفريقاى سياه، خود را در تاريخ به ثبت رسانيد. در سال ۱۹۵۹ از سوى دولت انگليس زمان انتخابات در اتحاديه تعيين گرديد. و يک سال بعد هارولد مک‌ميلان نخست وزير اين کشور از تغييرات سياسى سخن گفت. کائوندا براى اعتراض به سياست‌هاى بريتانيا مردم را به تحريم انتخابات فرا خواند. دولت انگليس در مقام مقابله کنگره ملى زامبيا را غيرقانونى اعلام کرد و پنجاه تن از رهبران آن از جمله کائوندا و کاپوپوه را دستگير و به نقاط دور افتاده تبعيد نمود. در اين ماجرا هزاران زامبيائى نيز دستگير و زندانى شدند. در ژوئن ۱۹۵۹ به‌دنبال افزايش موج اعتراضات دوران تبعيد کائوندا خاتمه يافت و وى بلافاصله حزب استقلال ملى متحد (يونيپ) (United National Independence Party) را تشکيل داد و مبارزات سياسى خود را در شکل جديدى ادامه داد. نمايش قدرت زامبائى‌ها در تحريم خريد کالاهاى سفيد پوستان به اوج خود رسيد. تحريم‌ها که از اوايل دههٔ ۱۹۵۰ شروع شده بود در سال ۱۹۶۰ افزايش يافت . هدف اين تحريم‌ها در درجهٔ اول قصابى‌ها و آبجو فروشى‌ها بود. در سال ۱۹۶۱ انگليس پيشنهاد تجديدنظر در قانون اساسى را نمود اما مردم زامبيا آن را رد کردند . در اکتبر ۱۹۶۲ دو حزب سياسى زامبيا (کنگره ملى آفريقا و حزب استقلال ملى متحد) براى تشکيل نخستن دولت سياه‌پوست متحد شدند و کنت کائوندا به نخست وزيرى برگزيده شد. در سال ۱۹۶۳ با ادامه مبارزات مردم اتحاديه آفريقاى مرکزى بدون سروصدا منحل شد. اين حادثه نويد بخش استقلال رودزياى شمالى يا زامبيا بود. بالاخره در تاريخ ۲۴ اکتبر ۱۹۶۴ دولت بريتانيا استقلال زامبيا را به رسميت شناخت و در همين سال کنت کائوندا به عنوان اولين رئيس جمهور انتخاب گرديد. اين دوره جمهورى اول زامبيا (First Republic ) نام نهاده شد.