رويهمرفته سياست انگلستان طى اين مدت بسيار محافظه کارانه بود. آنها تقريباً هيچگونه تغييرى در قوانين محلى که براساس قوانين رومى - هلندى ايجاد شده بود ندادند و ادارهٔ امور محلى نيز به همان صورت سابق در دست فرمانداران، قضات و دادگاه‌هاى محلى که اکثراً نيز محلى بودند باقى ماند. مع‌هذا اقدام انگليسى‌ها در مورد ايجاد قانون ۱۸۰۹ دربارهٔ چگونگى رفتار با کارگران هوتن‌ها و يا فرستادن قضات سير به نواحى مختلف که از سال ۱۸۱۱ معمول گرديد با آنکه متضمن تغييرات بسيار کوچکى بود باز هم موجب بروز اشکالات و اغتشاشاتى شد که البته سرکوب گرديد. در سال ۱۸۲۰ پنج‌هزار انگليسى با خرج دولت انگليس (۵۰ هزار پوند) به آفريقاى جنوبى آورده شدند و در منطقه زورولد (Zuurveld) در قسمت غربى رود فيش اسکان يافتند، لکن برنامه انگليسى‌ها براى ايجاد يک مانع انسانى در مقابل اگزوساها (Xhosa) عملى نگرديد، زيرا زمين‌هاى اين منطقه براى کشاورزى مناسب نبود و بسيارى از آنان بزودى زمين‌هاى خود را رها کرده و در شهرهاى پورت اليزابت و گراهامستون ساکن شدند و عده‌اى نيز به تجارت و دادوستد در بين قبايل آفريقايى و يا به دامدارى و توليد پشم صادراتى پرداختند.


اين مهاجران قادر نبودند خود را با محيط و سيستم قانون و قضايى کلنى و فقدان قضات صلاحيت‌دار و دادگاه‌هاى رسمى هماهنگ سازند و به خصوص از عدم اجازه انتشار روزنامه به وسيلهٔ فرماندار وقت ناراضى بودند. اين نارضايتى بالاخره منجر به صدور فرمان قضاوت (Charter of Justice) در سال ۱۸۲۷ و تأسيس يک ديوان عالى و فرستادن قضات صلاحيت‌دار به کيپ گرديد بدون آنکه در اساس و ترکيب رومى ـ هلندى قوانين تغييرى داده شود سيستم هيمراد (Heemrad) از بين رفت و قوانين انگليسى دادرسى مدنى و سيستم ارائه دليل و هيئت منصفه جايگزين آن گرديد و در سال ۱۸۳۴ نيز يک شوراى اجرايى و يک شوراى قانونگذارى ايجاد شد. انتشار مطبوعات آزاد گرديد و معلمان انگليسى براى ايجاد مدارس محلى به کيپ آمدند و زبان انگليسى به صورت زبان رسمى دادگاه‌هاى و مدارس درآمد.


در اين سال‌ها نظر نهضت‌هاى بشر دوستانه که خواستار آزادى نژادهاى غير سفيدپوست از قيود اجتماعى و قانونى مستعمرات بودند به آفريقاى جنوبى معطوف شده بود و انتقادات شديد آنان بالاخره در سال ۱۸۳۳ به تصويب قانون آزادى بردگان در پارلمان انگليس منجر شد که به موجب آن تمام بردگان پس از طى يک دوره معين کارآموزى آزاد مى‌شدند.


در اين احوال مرزهاى آفريقايى‌نشين شرق کلنى با هم دستخوش طغيان شده بود و بهمين جهت ژنرال دوربان (D,urban) که در سال ۱۸۳۴ براى اجراى يک سياست معتدل‌تر به عنوان فرماندار به کيپ فرستاده شده بود ناچار گرديد براى تحکيم موقعيت کلنى کيپ در سال ۱۸۳۵ سرزمين‌هاى شرقى را تا سرحد رود گريت‌کي(Greit Kei) تصرف نموده و به کلنى علاوه کند، لکن به علت مخالف لرد گلينگ (Glenelg) وزير امور مستعمرات، متصرفات مزبور در سال ۱۸۳۶ به آفريقائيان برگردانده شد و کوشش گرديد با بستن قراردادها با رؤساى قبايل آرامش در اين منطقه تأمين و حفظ گردد.

کوچ بزرگ (Great Trek)

عکس‌العمل کشاورزان کولى در مقابل اين تغيير و تحولات که با ذوق و افکارشان مغاير بود نمى‌توانست چيزى جز رهاکردن زمين‌ها و رفتن به جايى باشد که به قول رهبرشان پيت رى‌تيف (Piet Retief) در آنجا بتواند روابط صحيح ارباب و رعيتى را حفظ نمايند.


به اين ترتيب در فاصله سال‌هاى ۱۸۳۵ تا ۱۸۴۳ در حدود ۱۲ هزار مرد و زن و بچه سفيدپوست که در تاريخ آفريقاى جنوبى به وورت‌‌رکرزا (Voortekkers) معروفند با گله‌هاى گاو و گوسفند و ارابه‌ها و کارگران دولگه خود کلنى کيپ را ترک نمودند. عده‌اى از آنان رهسپار جلگه‌هاى اطراف رود وال شدند و پس از تارومار کردن قبيله ماتابل (Matabele) (بخشى از قبيلهٔ زولو) در سال ۱۸۳۷ درآنجا استقرار يافتند و دسته‌اى ديگر از آنان نيز براى اقامت به منطقه ناتال واقع در جنوب رود توگلا (Tugela) رفتند و با آنکه پيت‌رى‌تيف و همراهانش که براى مذاکره با رؤساى قبايل آفريقايى به ميان آنها رفته بودند، به دست آفريقائيان قتل عام شدند. مع‌هذا اينان موفق شدند در سال ۱۸۳۸ به رهبرى آندريس پريتوريوس در محل رود بلد (Blood) بر زولوها غلبه کرده و در زمين‌هاى ناتال مستقر شدند. بدين ترتيب ناتال در سال ۱۸۴۳ ضميمه قلمرو متصرفات انگليس شد.


از سال ۱۸۴۸ نفوذ افکار بشردوستانه بر دولت انگليس در ادارهٔ امور مستعمرات موجب شد تا دولت انگليس به تقليل تعهدات خود در آفريقاى جنوبى تصميم بگيرد. اين امر در دو مرحله انجام پذيرفت: نخست در سال ۱۸۵۲ به موجب موافقت‌نامه‌اى که در سند ريور (Sand River) به امضا رسيد حق ادارهٔ امور داخلى (بدون دخالت انگلستان) به اهالى ترانسوال اعطا گرديد و دوم اينکه در سال ۱۸۵۴ نيز به موجب موافقت‌نامه بلوم فنتن (Bloemfontein) اقدام مشابهى در مورد سفيدپوستان مقيم منطقه وال - اورنج انجام گرفت. به اين ترتيب آفريقاى جنوبى به دو قسمت جمهورى‌هاى سفيدپوستان و مستعمرات انگليسى تقسيم شد.