قطر شبه‌جزيره‌اى لم‌يزرع است که زمين‌هاى آن به دليل شورى و ريگزارى براى کشاورزى مناسب نبوده و به همين دليل اقتصاد اين کشور در گذشته بر پايه پرورش دامپرورى و چادرنشيني، ماهيگيرى و صيد مرواريد بنا شده بود. کشف نفت بطور مشخص در سال ۱۹۳۹، به تدريج اقتصاد اين کشور را تغيير داده و با توجه به ميزان متوسط درآمد آن را تبديل به يکى از ثروتمندترين کشورهاى جهان نمود. به عنوان نمونه درآمد سرانه در قطر در سال ۱۹۸۰ بالغ بر ۲۸،۹۵۰ دلار بود. کاهش درآمدهاى نفتى در اواسط دهه ۸۰، درآمد سرانه در قطر را به ۱۶،۲۲۰ دلار رساند. ميزان درآمد سرانه در سال ۱۹۸۸ به ۹،۹۲۰ دلار کاهش يافت ولى در سال ۱۹۸۹ به ۱۵،۲۲۰ دلار و در سال ۱۹۹۰ به ۱۵،۸۶۰ دلار افزايش يافت. بطور کلى براساس آمارهاى بانک جهاني، بين سال‌هاى ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ درآمد سرانه در قطر به ميزان ۴/۱۱ درصد در سال کاهش يافته است.



تغييرات اقتصادى که طى سال‌هاى اخير در قطر صورت گرفته به دليل ميزان قابل توجه مهاجرت کارگرى بوده است. طى سال ۱۹۸۳ تعداد اتباع غير عربى که به استخدام درآمدند به ميزان ۱۳ درصد رشد کرده و به ۵۵،۷۰۳ نفر رسيدند. اتباع کشورهاى عربى مقيم قطر نيز از ۸،۵۱۱ به ۱۰،۲۳۹ نفر افزايش يافت. در سال ۱۹۸۴ کل نيروى کار بالغ بر ۱۰۴،۷۰۰ نفر بود. در سال ۱۹۸۵ قوانين جديدى اعلام شد که براساس آن فعاليت غير قطرى‌ها در تجارت و صنعت محدود مى‌شد؛ ولى اين امر و اقدامات متعاقب آن، ميزان وابستگى قطر به نيروى کار خارجى را تغيير نداد.

سياست اقتصادى و برنامه‌ريزى دولت

سياست تنوع بخشيدن به منابع درآمد منجر به اين شد که بين سال‌هاى ۱۹۷۹ و ۱۹۸۳ ميزان وابستگى به درآمدهاى نفتى از ۹۳ درصد به ۸۰ درصد کاهش يابد. کل درآمد نفتى قطر در سال ۱۹۸۶ حدود ۱۷۲۰ ميليون دلار، در مقايسه با ۳۰۶۸ ميليون دلار در سال ۱۹۸۵، بود. در سال ۱۹۸۴ سهم بخش نفت در توليد ناخالص داخلى GDP بالغ بر ۴۵ درصد بود ولى اين رقم در سال ۱۹۸۸ به حدود ۲۷ درصد تنزل يافت. دولت قطر با پيش‌بينى کاهش شديد توليد نفت بعد از سال۲۰۱۰ در اين کشور، در سال‌هاى اخير دهه ۸۰ دست به حرکت‌هايى جهت تجديد بناى اقتصادى و اجراى برنامه‌اى به‌منظور صنعتى کردن اقتصاد زد. در همين رابطه برنامه صنعتى شدن براساس درآمدهاى محاسبه شده و آتى ناشى از منابع گار منطقه شمال پايه‌ريزى گرديد. با پايان يافتن جنگ تحميلى عراق عليه ايران در اوت ۱۹۸۸ وضعيت بازرگانى در منطقه بهبود يافته و صنايع صادرات محلى بويژه در زمينه صنعت نفت توسعه يافت. در سال ۱۹۹۰ اولين مرحله از برنامه توسعه منطقه شمالى در شرف اتمام بود ولى اشغال کويت توسط عراق در دوم اوت همين سال منجر به تعليق پروژ‌ه‌هاى اصلى گرديد. اگرچه در اين سال قطر بالغ بر ۲۵۰۰ ميليون دلار درآمد داشت ولى بحران مزبور موجب کم‌رنگ شدن فعاليت اقتصادى در اين کشور شد. پس از آزادى کويت در فوريه ۱۹۹۱، قطر برنامه پروژه‌هاى صنعتى خود را که هزينه آن بالغ بر ۸ ميليارد دلار تخمين زده شده است، احياء نمود. توليد گاز از منطقه شمال در سوم سپتامبر ۱۹۹۱ همزمان با بيستمين سالگرد استقلال قطر آغاز گرديد و چنين ادعا شده است که اين منابع، قطر را به طرف تشکيل يک عنصر صنعتى جديد حرکت داده است.