تاريخچه روابط فرهنگى ايران و پاکستان از نظر برخى به سرآغاز نفوذ زبان فارسى به سرزمين شبه قاره برمى‌گردد. در سال ۹۲ هجرى قمرى با حملهٔ محمدبن قاسم به سند نفوذ زبان فارسى آغاز گرديد. بنابه تذکرهٔ لباب‌الالباب محمد عرفي، که نخستين تذکرهٔ فارسى است و در سند (پاکستان) تأليف شده، نخستين شاعر فارسى گوى پاکستان ابوعبدالله روزبه، نفوذ و رواج زبان فارسى در بسط اسلام در اين سرزمين نقشى به‌سزاء ايفاء نمود. به هر حال رونق اقتدار زبان فارسى در اين سرزمين تا سال ۱۸۴۷ دوام يافت و از آن پس در اثر استيلاى انگليسى‌ها بر شبه قاره زبان انگليس جانشين زبان‌فارسى گرديد.


در اوايل قرن بيستم علامه محمد اقبال به‌عنوان مجدد و احياء کننده زبان و ادب فارسى در منطقه شبه قاره شناخته مى‌شود. بخش اعظم آثار و اشعار اقبال به زبان فارسى بود. پس از تشکيل نفوذ زبان و ادبيات و فرهنگ فارسى در اين سرزمين همچنان ادامه يافت. در سال ۱۹۵۴ رايزنى فرهنگى ايران در پاکستان در شهر کراچى داير شد. اين رايزنى که امروز به اسلام‌آباد منتقل شده، در شهرهاى حيدرآباد، لاهور، ملتان، پيشاور، کويته و راولپندى شعبى به‌نام خانهٔ فرهنگ ايران دارد و دو نشريه با عناوين وحدت اسلامى (ماه‌نامه) و دانش (فصل‌نامه) منتشر مى‌کند.


در ۹ مارس ۱۹۵۶ موافقت‌نامهٔ فرهنگى ميان دو کشور در کراچى به امضاء رسيد. براساس اين موافقت‌نامه، صدها دانشجو ميان دانشگاه‌هاى دو کشور مبادله شد، دانشگاه‌هاى ايران بورس‌هاى براى تحصيل در رشتهٔ زبان‌‌فارسى براى دانشجويان پاکستانى در نظر گرفتند، برخى از استادان پاکستانى زبان‌فارسى در دانشگاه‌هاى ايران دوره‌هاى بازآموزى يک ساله يا شش ماهه‌اى را گذراندند. بعدها، عدهٔ زيادى از دانشجويان دو کشور نيز براى تحصيل در دانشگاه‌هاى يکديگر از بورس‌هاى سازمان همکارى عمران منطقه‌اى استفاده کردند. و کرسى‌هاى زبان و ادب فارسى در دانشگاه‌هاى پاکستان داير شد. خانه‌هاى فرهنگ در زمينهٔ تشکيل کلاس‌هاى زبان‌فارسي، توزيع کتاب‌ها و مجلات و جرايد فارسى و تشويق و تسهيل گذراندن دوره‌هاى آموزشى فارسى در دانشگاه‌هاى ايران براى دانشجويان پاکستانى فعاليت مى‌کردند. علاوه بر اين‌ها هر ساله عده‌اى از معلمان براى تدريس زبان‌فارسى در مدارس و دبيرستان‌ها پاکستان به آن کشور اعزام مى‌شدند.


مرکز تحقيقات فارسى ايران و پاکستان در ۲۳ اکتبر ۱۹۷۱ افتتاح شد. توافق در مورد تأسيس اين مرکز به‌عنوان فرهنگستان مشترک ايرانى و پاکستانى جهت مطالعه پيرامون ميراث مشترک فرهنگى ايران و پاکستان و احيا و ترويج زبان‌فارسى در پاکستان بود. نخستين و مهم‌ترين اقدام اين مرکز تأسيس کتاب‌خانهٔ گنج بخش به‌نام عرف معروف، على بن عثمان هجويري، ملقب به داتا گنج بخش بود که در حال حاضر چندين هزار جلد کتاب خطى و چاپى به زبان‌فارسى و منابع متعدد ديگرى به صورت ميکروفيلم در اختيار دارد. اين مرکز به چاپ و انتشار تعداد زيادى از کتاب‌هاى فارسى با ترجمه‌هاى آنها به اردو اقدام نموده است. يکى از کتاب‌هاى چاپ اين مرکز تذکرهٔ فارسى گويان پاکستان به قلم سيد حسن رضوى است که در آن از ۹۴ شاعر فارسى‌گوى معاصر پاکستان ياد شده که اکثر ايشان صاحب ديوان شعر به فارسى بوده‌اند.