نظام و برنامه‌ريزى اقتصادى

برنامه‌ريزى اقتصادى کشور جزو وظايف کميته برنامه‌ريزى دولتى مى‌باشد، ولى تعيين و تشخيص اولويت اقتصادى در کميسيون سياست داخلى کميته مرکزى خلق انجام مى‌گيرد. وظايف اجرائي، فنى و حرفه‌اى و ايجاد هماهنگى در ارتباط با تنظيم و اجراى برنامه‌هاى اقتصادى به‌عهده کميته برنامه‌ريزى دولتى است که اعضاى آن داراى نفوذ سياسى و ايدئولوژيکى فراوانى در کشور هستند و فن‌سالاران نيز در ساختار سياسى و اقتصادى کشور نفوذ دارند.

نظام برنامه‌ريزى تا نيمه اول دهه ۱۹۶۰ کاملاً به‌صورت متمرکز اجرا مى‌شد و برنامه‌ريزان رده بالاى سلسله مراتب کشور، هدف‌ها و ابزار کارى توليد را تعيين و فراهم مى‌آوردند. ولى در سال ۱۹۶۴ دستگاه برنامه‌ريزى کشور دگرگون شد و برداشت واقعى‌تر و کارسازترى را در زمينه برنامه‌ريزى ارائه کرد. در همه استان‌ها، بخش‌ها و شهرها کميته‌هاى برنامه‌ريزى تأسيس شدند و کميسيون‌هاى برنامه‌ريزى منطقه‌اى به‌وجود آمدند که زير نظر کميته‌هاى برنامه‌ريزى دولتى انجام وظيفه کنند. از اين روى پوشش نوينى به‌منظور تمرکززدايى برنامه‌ريزى آغاز شد. کميته‌هاى محلى و منطقه‌اى در ارتباط با برنامه‌ريزى از آزادى بيشترى برخوردار شدند. تعيين اولويت‌ها به‌عهده کميته برنامه‌ريزى دولتى قرار گرفت. و کارهايى مانند ساخت بناهاى سرمايه‌اى محلى و گردش کالا، تأمين مواد و حمل و نقل و موضوع‌هاى کارگرى به نهادهاى منطقه‌اى واگزار شد. همچنين اتخاذ تصميم در زمينه جغرافياى کارى درباره کارخانجات و موضوع‌هاى مهم و کليدى همچنان در اختيار دولت مرکزى قرار گرفتند. در همين راستا نظام بانکدارى نيز به‌منظور آسان‌سازى جريان جذب اعتبارهاى آبادانى در واحدهاى توليدى سازماندهى شد. يکى از وظايفى که از اهميت کمترى برخوردار بودند از وزارت دارايى گرفته شده و به ارگان‌هاى ادارى و منطقه‌اى و محلى واگذار شدند.

برنامه آبادانى اجراء شده در کشور

دولت از اواخ دهه ۱۹۴۰ برنامه‌هاى گوناگون اقتصادى و آبادانى را به اجراء گذاشت که شامل چهار برنامه ۲، ۳، ۵، ۶ ساله و سه برنامه ۷ ساله به شرح ذيل بوده است:

۱. برنامه ۲ ساله ۵۱ - ۱۹۴۹ که به‌دليل آغاز جنگ کره ناتمام ماند.

۲. برنامه ۳ ساله ۵۶ - ۱۹۵۴:

اين برنامه پس از پايان جنگ کره به اجراء درآمد و با آغاز بازسازى اقتصادى ويرانه‌هاى کشور زمينه‌هاى خوبى را براى رشد اقتصادى فراهم آورد.

۳. برنامه ۵ ساله ۶۱ - ۱۹۵۷:

در اين برنامه تغييرهاى ساختارى در بخش کشاورزى داده شد و تعاونى‌هاى کشاورزى به‌طور کامل به اجراء گذاشته شدند. از ويژگى‌هاى اين برنامه رشد اقتصادى سريع کشور و دست‌يابى به آرمان‌هاى پيش‌بينى شده طى سه سال از آغاز آن بود.

۴. برنامه ۷ ساله نخست ۶۷ - ۱۹۶۱:

در اين برنامه به‌دليل کاهش کمک‌هاى خارجى شوروى پيشين و چين، اجراى بخش‌هاى مختلف پيش‌بينى شده با دشوارى‌هاى گوناگون روبرو شد. آرمان برنامه هفت ساله نخست رشد همه جانبه صنعتى در کشور و اولويت دادن به صنعت سنگين بود. اين برنامه با سه سال تأخير در سال ۱۹۷۰ به پايان رسيد.

۵. برنامه ۶ ساله ۷۶ - ۱۹۷۱:

از آرمان‌هاى اين برنامه ايجاد توازن در شالوده‌هاى اقتصادى کشور بود. طرح نوين‌سازى کشور و اصلاح کيفيت ماشين‌آلات و اصلاح استانداردهاى توليد براى صادرات در اولويت برنامه مزبور جاى گرفتند.

۶. برنامه ۷ ساله دوم ۸۴ - ۱۹۷۸:

اين برنامه با آرمان توسعه اقتصادى سوسياليستى کشور، آغاز به کارکرد. توليد ۱۰۰ ميليون تن زغال‌سنگ، ۱۲ ميليون تن فولاد، ۵ ميليون تن کودشيميايي، ۲۰ ميليون تن سيمان، ۵ ميليون تن فرآورده‌هاى دريايى و ۱۰ ميليون تن غلات جزو برنامه ۷ ساله دوم بود.

۷. برنامه ۷ ساله سوم ۹۳ - ۱۹۸۷:

آرمان ديگر اين برنامه کم کردن فاصله اقتصادى شهر و روستا، توسعه کشتزارها، افزايش توليد در واحد سطح و افزايش توليد فرآورده‌هاى مصرفى شهروندان بود.

جدول برنامه آبادانى هفت ساله سوم دولت ۹۳ - ۱۹۸۷

اخيراً يک برنامه اقتصادى سه ساله براى تکميل برنامه اقتصادى هفت ساله سوم در مجمع عالى خلق به تصويب رسيد که از اول سال ۱۹۹۴ قابل اجرا بوده است. در برنامه اقتصادى سه ساله اخير به بخش‌هاى کشاورزي، صنايع سبک، تجارت خارجى اولويت داده شده و نيز توليد زغال‌سنگ، توليد نيرو، ترابرى راه‌آهن و صنايع و فلزات مورد توجه واقع شده بود. گفتنى است که به‌دليل محدوديت اطلاعات و آمار در کره شمالى و سياست اين کشور در پنهان نگه‌داشتن اطلاعات اقتصادى از نتيجه‌هاى به‌دست آمده از برنامه‌هاى اقتصادى مذکور، تاکنون اطلاعات دقيقى منتشر نشده است.

بازيابى ۳۰۰ هزار هکتار از زمين‌هاى کرانه دريا که به هنگام مد دريا به زير آب مى‌روند يکى ديگر از هدف‌هاى برنامه هفت‌ ساله سوم دولت بود.