ورق آزبست

ورق آزبست، یکی از قدیمی‌ترین ورق‌های نسوز به‌کار گرفته شده برای تهیه واشر می‌باشد که از الیاف آزبست، کاغذ، کمی فیبر، غبار آزبست و یک رزین چسبناک تهیه می‌گردد. گاهی در ساختار ورق آزبست، به ‌جای کاغذ از سیمان نیز استفاده می‌شود.

ورق‌های نسوز، یکی از پرکاربردترین مواد به‌کار گرفته شده در صنایع هستند که به‌عنوان یکی از کم‌ هزینه‌ترین عایق‌‌های صنعتی شناخته می‌شوند. این عایق‌های حرارتی، بیشتر برای تولید واشر مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف اصلی از به‌کارگیری ورقه‌های نسوز، به عنوان یک مانع فیزیکی، ممانعت از خروج مایعاتی است که از داخل قطعات نشت می‌کند. برای این منظور، باید فاصله بین دو قطعه، با ورق نسوز و یا واشر تولید شده از آن، پر شود. ورق‌های نسوز، بین دو قسمت مختلف یک قطعه صنعتی که می‌تواند عامل نشتی باشد، قرار می‌گیرند و با درزگیری تجهیزات، مانع از خروج سیالات از آن می‌شوند. از سوی دیگر، ورق‌های نسوز، فشار بین دو قطعه تحت فشار را نیز کنترل می‌کنند.
برای دست‌یابی به یک عایق‌بندی مطلوب، باید به انتخاب نوع ورق نسوز و تناسب میان استحکام و انعطاف پذیری ورق با دما و فشار موجود توجه ویژه‌ای نمود. امروزه خریداران می‌توانند براساس نیاز و زمینه کاری خود، ورق نسوز مناسب را به‌راحتی خریداری نمایند. یکی از این انتخاب‌ها که باتوجه به مشخصاتش قابل به‌کارگیری در بخش‌های خاصی از صنعت است، ورق آزبست می‌باشد.
استفاده از آزبست در تولید واشر، از اواخر قرن 19 آغاز شد. دستیابی به شیوه‌ای برای ساخت واشرهای نرم، با فشرده‌ نمودن الیاف آزبست و مقاومت چشمگیر آن در برابر روغن، آب، دما و فشار بالا موجب شد تا این ماده به‌سرعت، به انتخاب اول برای آب‌بندی دیگ‌های جوش، سیستم‌های آبی گرم، پالایش نفت و غیره تبدیل شود.
اگر به الیاف آزبست، در زیر میکروسکوپ نگاهی بیندازیم، ظاهر عجیب و شمشیری شکل الیاف در هم تنیده آن، به سادگی قابل رویت است. تراکم بالای الیاف نسوز آزبست، منجر به انسجام بالا و کاهش فوق‌العاده اتلاف انرژی در زمان استفاده و همین‌طور، نفوذناپذیری بالایی در آن می‌شود.
اما در اواخر قرن بیستم، گزارشات مردمی درمورد بروز بیماری‌های تنفسی افزایش یافت و تحقیقات پزشکی صورت گرفته، پرده از بروز بیماری‌های گوناگون از جمله آزبستوز و سرطان ریه در افرادی برداشت که با مواد حاوی آزبست تماس داشته‌اند. این مطالعات، درنهایت، باعث آگاهی و حساسیت گسترده جامعه جهانی نسبت به اثرات منفی آزبست بر سلامت انسان و محیط زیست شد. به‌دنبال این مطالعات، استفاده از آزبست برای بسیاری از صنایع، ممنوع شده است و دانشمندان، درصدد کشف جایگزین‌های مناسب و مقرون‌به‌صرفه  برای آزبست بوده‌اند. اما همان‌گونه که می‌توان حدس زد، ممنوعیت مطلق استفاده از آزبست در صنعت، با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرد آن، تقریباً غیرممکن است. بنابراین استفاده از آزبست، درصورتی که در تماس مستقیم با انسان نباشد، مجاز اعلام شد. از جمله مکان‌های مجاز برای به‌کارگیری آزبست، می‌توان به آب‌بندی موتورخانه‌ها، کوره‌ها و دیگ‌های بخار اشاره نمود. ورق آزبست، یکی از همین مواد نسوز حاوی آزبست است که با نام مقوای نسوز نیز شناخته می‌شود. متخصصین طی بررسی‌ها و مطالعات خود به این نکته دست یافتند که اگر آزبست را با فیبر ترکیب نمایند، به ماده نسوز فوق‌العاده‌ای برای عایق‌بندی سیستم‌های مکانیکی دارای مواد شیمیایی، اسیدها، گازهای داغ، بخار و نفت تبدیل خواهد شد. بنابراین، این ورق نسوز، از الیاف آزبست دارای خلوص 98 درصد، مواد چسبنده گیاهی و سایر ترکیبات مقاوم در برابر آتش ساخته می‌شود. ورق آزبست، در طیف رنگی سفید تا خاکستری است. این ورق نسوز نرم بوده و دارای انعطافی در حد کاغذ یا مقوا می‌باشد.
ورق آزبست، برای عایق‌بندی و محافظت از قطعات در برابر آتش و گرما استفاده می‌شود. اگرچه تحمل حرارتی این ورق نسوز تا 700 درجه سانتیگراد برآورد شده اما متخصصان این حوزه، دمای کاربردی ورق آزبست را 450 درجه سانتیگراد عنوان نموده‌اند و همین امر موجب استفاده از این ورق نسوز در صنایع گوناگون گردیده است. همچنین، این ورق در صنعت برق، برای داخل جعبه‌ها و محفظه‌های حاوی تجهیزات الکتریکی تولید کننده گرما یا جرقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ورق‌های نسوز آزبست، میزان مقاومت حرارتی و فشار، در رابطه عکس با یکدیگر هستند. به‌این معنا که با افزایش دما، تحمل فشار در آن کاهش می‌یابد. به همین علت، گاهی، با اضافه کردن سیم به ورق آزبست، مقاومت حرارتی و فشار را در این محصول تقویت می‌نمایند. به این ترتیب، تحمل حرارت به 537 درجه سانتیگراد و تحمل فشار به 140 کیلوگرم بر متر مربع خواهد رسید.
ورق‌های نسوز آزبست با ضخامت‌های گوناگونی بین 0.5 تا 5 میلیمتر وارد بازار می‌گردند.
وجود آزبست، به‌عنوان ماده اصلی سازنده این ورق نسوز، موجب مقاومت حرارتی و فشار بالا و همچنین، تحمل کشش و سایش مطلوب در آن گردیده است. همچنین، می‌توان به‌راحتی آن را توسط وسایل مکانیکی برش داد. قیمت این ورق نسوز، در مقایسه با ویژگیهای منحصربه‌فرد آن، بسیار مقرون به‌صرفه است. نگهداری و تمیز کردن آزبست نیز ساده است اما نباید فراموش کرد که تعمیر آن، دشوار و همچنین برای سلامتی کارگران خطرناک است. از دیگر ویژگی‌های ورق آزبست، می‌توان به ماندگاری بالای آن و مقاومتش در مقابل آسیب موریانه‌ها اشاره نمود. همچنین این محصول دارای مقاومت قابل توجهی در مقابل آتش بوده و به‌راحتی نمی‌سوزد. عدم نفوذ روغن و هوا در ورق آزبست و افزایش کارایی با آب‌بندی مطلوب، از دیگر مزایای استفاده از آزبست هستند. از سوی دیگر، قابلیت ترکیب مواد اولیه تولید ورق آزبست با سیمان وجود دارد. این امر، منجر به تولید یک ماده کامپوزیتی بسیار قوی می‌گردد که موسوم به سیمان آزبستی است.
باتوجه به اثرات سوء آزبست بر سلامتی بشر و به‌منظور حفظ محیط زیست، کاربرد ورق آزبست، در اماکنی مجاز است که در ارتباط مستقیم با انسان‌ها نباشد. علاوه بر این، استفاده از ورق آزبست، در صنایع بهداشتی و غذایی کاملاً ممنوع است.  غالب کاربرد این نوع از ورق‌های نسوز، برای تولید واشر آب‌بندی صنعتی در دمای بالا است. عایق‌بندی دریچه‌ها، دیواره کوره‌ها و عایق‌کاری‌های الکتریکی بیشتر از 1000 وات، با دمای 300 درجه سانتیگراد و بالاتر، از دیگر زمینه‌های استفاده از ورق آزبست می‌باشد. همچنین، صنایعی که ارتباط مستقیم با آتش دارند، از جمله واشرسازی، کوره‌های ذوب القایی، شیشه‌سازی، فولاد و آلومینیوم و ریخته‌گری از مزایای این ورق نسوز بهره‌مند می‌شوند.