نوار آزبست

نوار آزبست که به علت مقاومت حرارتی بسیار بالا، با نام الیاف نسوز و با توجه به کاربرد فراوانش در عایق‌بندی موتورخانه‌ها، به عنوان نوار نسوز موتورخانه هم شناخته می‌شود، از قدیمی‌ترین نوارهای نسوز تولید شده برای عایق‌بندی صنعتی بوده که تا اواخر قرن بیستم، کاربرد فراوانی در آب‌بندی قطعات گوناگون در موتورخانه‌ها و ماشین‌های صنعتی داشته است.
همان‌گونه که می‌دانید، انواع گوناگون نوار نسوز، به‌ دلیل داشتن مواد اولیه متفاوت، ویژگی‌های منحصر به ‌فرد و عملکرد خاصی دارند. اما به‌طور کلی، از نوارهای نسوز که با نام نوار نقاله هم شناخته می‌شوند، برای ساخت واشر، عایق‌بندی دیگ‌ها و کوره‌های حرارتی، پوشش لوله‌ها، و آب‌بندی قطعات گوناگون استفاده می‌کنند. این نوارها، گرچه در ظاهر، شباهت زیادی به پارچه‌ نسوز دارند، اما تفاوت در اینجاست که عرض آن‌ها، معمولاً از 20 سانتیمتر بیشتر نخواهد بود. صنایع گوناگون براساس نیاز خود و شرایط محیطی موجود برای نصب این نوارها، می‌توانند یکی از انواع نوار نسوز را برای عایق‌بندی تجهیزات خود به‌کار بگیرند.
نوار آزبست یا پنبه کوهی، معروف به غبار خطرناک، یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مواد نسوز تا اواخر قرن بیستم بود که هنوز هم، با وجود آگاهی جامعه نسبت به خطرات آزبست و ممنوعیت استفاده گسترده از آن، در اماکن دور از دسترس بشر و به‌خصوص، در موتورخانه‌ها به‌کار گرفته می‌شود.
شکل شمشیری و در هم تنیده الیاف نسوز آزبست، زمانی که زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد، به طور واضحی مشخص است. از آن‌جا که این مقدار عجیب در هم تنیدگی، مانند بافتی با تراکم بالا عمل می‌نماید، انسجام الیاف آزبست بسیار بالا بوده و شاهد کاهش چشم‌گیر اتلاف انرژی در زمان استفاده از الیاف نسوز آزبست هستیم. همین امر، نوار آزبست را قادر به تحمل دمایی در حدود 1022 درجه فارنهایت (معادل 550 درجه سانتیگراد) می‌کند. نوار آزبست، امروزه در مکان‌هایی به‌کار گرفته می‌شود که در آن، تا حدامکان، از تماس با انسان‌ها جلوگیری شود؛ مانند آب‌بندی موتورخانه‌ها، کوره‌ها، دیگ‌های بخار و غیره.
فردی اتریشی به‌نام ریچارد کلینگر، در اواخر قرن 19، راهی را برای فشرده‌سازی الیاف آزبست و ساخت واشرهایی نرم از آن یافت که علاوه بر تحمل حرارتی بالا، مقاومت قابل توجهی در برابر فشار داشتند. از همان زمان، آزبست به تدریج به‌عنوان انتخاب اول آب‌بندی در زمینه درزگیری و عایق‌بندی قطعات صنعتی شناخته شد.
اما در اواخر قرن 20، با افزایش گزارشات مردمی، تحقیقات پزشکی گسترده‌ای صورت گرفت که علائمی را از بروز بیماری‌های خطرناکی از جمله آزبستوز و سرطان ریه در افرادی که با آزبست نزدیک تماس داشتند، نشان داد. آگاهی و حساسیت گسترده جامعه جهانی نسبت به اثرات مخرب آزبست بر سلامت انسان و محیط زیست، موجب اطلاق نام غبار خطرناک به این نوع از مواد نسوز گردید و از حدود یک دهه پیش، استفاده از الیاف آزبست در بسیاری از صنایع، ممنوع شد. با این وجود، باتوجه به ویژگی‌های خارق‌العاده آزبست از جمله نفوذناپذیری و تحمل حرارتی بالا، حذف کامل آن از صنعت، دشوار به نظر می‌رسد. در نتیجه، ماده نسوز آزبست، تنها اجازه به‌کارگیری در محیط‌هایی را دارد که در تماس مستقیم با انسان و یا در طبیعت نباشد؛ برای نمونه، در آب‌بندی موتورخانه‌ها، کوره‌ها، دیگ‌های بخار و غیره. همچنین، درصورت وجود اجبار برای به‌کارگیری آن در محیط‌های پرترددتر، یکی دیگر از راه‌های کاهش مضرات آزبست، پوشاندن الیاف آن با مواد نسوز غیر سمی و بی‌خطر است تا غبار خطرناک آزبست مهار گردد.
امروزه، نوار آزبست، در سه نوع متفاوت به بازار عرضه می‌گردد: نوار آزبست بدون غبار، نوار آزبست غباردار و نوار آزبست فویل‌دار.
نوار آزبست بدون غبار، به نوار آزبست خالص نیز معروف است و همان‌طور که از نامش پیداست، از الیاف خالص آزبست تولید شده است. این نوع از نوارهای نسوز ‌آزبست، مقاومت حرارتی بالایی تا 1022 درجه فارنهایت (معادل 550 درجه سانتیگراد) دارد و از آن برای برای عایق‌بندی حرارتی دیگ‌های بخار، خطوط لوله و غیره استفاده می‌شود.
نوار آزبست غباردار که به شیر تفلون نیز معروف است، دارای یک لایه از الیاف تفلون و غبار آزبست روی سطح نوار آزبست می‌باشد. تحمل حرارتی در این نوارها به‌علت داشتن تفلون، به 662 درجه فارنهایت (معادل 350 درجه سانتیگراد) می‌رسد. از نوار آزبست غباردار برای آب‌بندی‌های پر فشار در کارخانه‌ها، ساختمان‌ها، نیروگاه‌ها و غیره استفاده می‌گردد.
نوار آزبست فویل‌دار، همان نوار آزبست است که با یک لایه فویل آلومینیوم تقویت شده است. این امر، موجب افزایش استحکام و تحمل حرارتی این نوار نسوز تا 1112 درجه فارنهایت (معادل 600 درجه سانتیگراد) می‌گردد.
هر کدام از این نوارهای نسوز آزبست می‌توانند به منظور افزایش بیشتر استحکام، با سیم (آنکونل یا استنلس) تقویت شوند. اما به‌کارگیری نوارهای نسوز آزبست، همچنان در اماکن عمومی میسر نیست.
با وجود تفاوت‌های اندک در میان انواع نوار آزبست، ویژگی‌های کلی آن‌ها یکسان است. به‌عنوان نمونه، انسجام بالای موجود در الیاف آزبست، موجب نفوذناپذیری این نوارهای نسوز می‌گردد. همچنین این محصولات، از انتقال حرارتی کم و استحکام مکانیکی مطلوبی برخوردار بوده و مقاومت خوبی در برابر کشش و سایش دارند. علاوه بر این، مقاومت حرارتی نوارهای نسوز آزبست معمولاً به 1022 درجه فارنهایت (معادل 550 درجه سانتیگراد) می‌رسد و نکته حائز اهمیت این است که نوارهای آزبست، ساختار خود را در این دمای بالا حفظ می‌نمایند.
مهم‌ترین و قدیمی‌ترین کاربرد نوار آزبست در موتورخانه‌ها بوده و این کاربرد چنان مرسوم بوده که آن را با نام نوار موتورخانه هم می‌شناسند. افزون بر این، عایق‌بندی سیستم حرارتی کوره‌هایی که انسان با آن تماس ندارد و آب‌بندی مخازن صنعتی را نیز با نوار آزبست انجام می‌دهند. این ماده نسوز پرطرفدار، در صنایع گوناگونی همچون تاسیسات پتروشیمی، نیروگاه‌ها، سکوها و جایگاه‌های سوختی و نفتی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیواره‌های کارخانه سیمان نیز از آن‌جهت که از دسترس افراد دور است، با نوار آزبست آب‌بندی می‌شود. ساخت واشر و فلنج، و تولید خطوط لوله ایزوله، از دیگر موارد به‌کارگیری نوار آزبست در حوزه صنعت می‌باشد. همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، تمامی موارد مصرف نوار آزبست، در محیط‌هایی است که تماس نزدیکی با انسان و یا طبیعت ندارد. امروزه تنها در صورتی از این نوع از مواد نسوز استفاده می‌شود که بنا به هر دلیلی، قابلیت به‌کارگیری مواد نسوز جایگزین آن وجود نداشته باشد.
نوار آزبست، در عرض‌های گوناگون بین 15 تا 50 میلیمتر تولید و به بازار عرضه می‌گردد.
پیشنهاد می‌شود برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به مقاله نوار آزبست در www.nasoozsp.com مراجعه بفرمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید هر کدام از این محصولات، می‌توانید با متخصصین فروشگاه نسوز صنعت پارس در تماس باشید.