روش‌های تخریب سازه های مجتمع ساختمانی

 تخریب سازه فرآیندی است که به وسیله‌ انسان یا ماشین‌آلات انجام می‌گیرد و منجر به از بین رفتن یا تغییر شکل کلی سازه‌ها می‌شود. در این عمل، فضا برای احداث سازه‌های جدید باز شده و به جای ساختمان‌های قدیمی، ساختمان‌های جدید و پایدارتر قرار داده می‌شوند. روش‌های مختلفی برای تخریب سازه‌ها وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به استفاده از مواد منفجره، ماشین‌آلات سنگین، چکش‌های هیدرولیک و ابزارهای دستی اشاره کرد. انتخاب روش مناسب برای تخریب سازه، بستگی به نوع و اندازه‌ بنا، محل قرار‌گیری ساختمان و شرایط محیطی دارد. در این مطلب از بتیس همراه ما باشید تا روش‌های گوناگون تخریب سازه و چند متد جدید برای این کار را به شما معرفی کنیم.

هدف از تخریب سازه چیست؟

شرکت ساختمانی بتیس تخریب یک سازه به دلایل مختلفی انجام می‌شود و  هدف‌های گوناگونی را دنبال می‌کند. یکی از دلایل اصلی آن، قابل استفاده نبودن بنا و ناتوانی در بازسازی یا تعمیرات جزئی ساختمان است. معمولا در مورد سازه‌هایی که به دلیل فرسودگی ساختاری، آسیب جدی دیده‌اند، تصمیم به تخریب گرفته می‌شود.

گاهی اوقات تخریب سازه جهت بازسازی و توسعه منطقه یا شهر نیز صورت می‌گیرد. این اقدام ممکن است به منظور احداث ساختمان‌های جدید، اصلاح زیرساخت‌ها یا تغییر کاربری منطقه باشد. همچنین، بسیاری از سازه‌های خطرناک به دلایل مختلف مانند فرسودگی ساختار، خطرات زلزله، حوادث طبیعی یا حوادث ناشی از عدم استفاده صحیح از ساختمان، تخریب می‌شوند تا خطرات امنیتی کاهش داده شود.

در فرآیند تخریب سازه، احتمال آسیب دیدن ساختمان‌های مجاور وجود دارد. هر یک از روش‌هایی که برای تخریب سازه در نظر گرفته می‌شود، می‌توانند منجر به ارتعاشات، لرزش‌ها و صداهای آزاردهنده شوند و ساختمان‌های مجاور را تحت تأثیر قرار دهند. در مورد ساختمان‌هایی که بسیار نزدیک به سازه در حال تخریب هستند، احتمال آسیب دیدن بیشتر است. عدم استحکام این ساختمان‌ها یا وجود ترک‌ها و ضعف‌های ساختاری در آن‌ها می‌تواند احتمال صدمه را بیشتر هم کند. در این میان، برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از روش‌های مناسب در فرآیند تخریب،  خطر آسیب دیدن ساختمان‌های مجاور را کاهش داده و خطرات مرتبط با تخریب سازه را کم می‌کند.

مراحل گوناگون فرآیند تخریب

فرآیند تخریب سازه مراحل مختلفی دارد که باید با دقت و هوشمندانه صورت گیرد تا از خطرات احتمالی جلوگیری شده و اثرات زیان‌بار آن کاهش یابد. این مراحل عبارتند از:

برنامه‌ریزی: نخستین و مهم‌ترین گام در فرآیند تخریب سازه، برنامه‌ریزی دقیق برای آن است. در این مرحله، نیاز به انجام مطالعات فنی، محاسبات ساختاری، ارزیابی خطرات و تهیه برنامه‌های اجرایی و ایمنی داریم.

مطالعات فنی: در این مرحله، اطلاعات دقیقی در مورد سازه (مانند جنس و نوع ساختار سازه، ضخامت دیواره‌ها و ستون‌ها، شرایط خاص نگهداری و ...) جمع‌آوری و تحلیل می‌شود.

ارزیابی خطرات: پس از جمع‌آوری اطلاعات فنی، باید احتمال خطرات مختلف مانند خطر زلزله، خطر آتش‌سوزی، خطر تخریب ناگهانی و ... را در نظر گرفت و برنامه‌های اجرایی مناسب برای کاهش این خطرات را تدوین نمود.

برنامه‌های اجرایی و ایمنی: در این مرحله، برنامه‌های دقیق برای اجرای تخریب سازه مشخص می‌شود. این شامل روش‌های تخریب، استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب، برنامه زمان‌بندی‌شده و برنامه‌های ایمنی و حفاظت از محیط زیست است.

تأمین منابع: در مرحله بعد، منابع مالی، انسانی و فنی برای اجرای تخریب سازه گردآوری خواهد شد. مثل تأمین تجهیزات، ماشین‌آلات، نیروی کار متخصص و ... .

اخذ مجوزها: پیش از شروع هرگونه فعالیت تخریب سازه، نیاز به درخواست و دریافت مجوزهای لازم از مقامات محلی و نظارت بر ساختمان دارید.

حفاظت از محیط زیست:  در طول فرآیند تخریب سازه، نظارت بر حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا، آب و خاک بسیار حائز اهمیت است.

تخریب: در نهایت، با استفاده از روش‌های مناسب (مانند منفجر کردن، استفاده از ماشین‌آلات سنگین، تخريب دستي و ...) سازه تخریب و حذف می‌شود.

توجه داشته باشید که در همه مراحل فرآیند تخريب سازه،  نظارت و بازبيني صورت گيرد تا همه چيز به روش صحيح و اصولی پیش رود. در انتها نیز به جهت حفاظت از محیط زیست، زباله‌ها به روش قانونی و اصولی جمع‌آوری و دفع شوند. برنامه‌ريزي دقيق و هوشمندانه در همه مراحل فرآيند تخريب ساختمان بسيار حائز اهميت است تا خسارات کمتری به دیگر سازه‌ها و محيط زيست وارد شود.

ساخت روف گاردن

روش‌های تخریب سازه

سازه‌ها به طور کلی به دو روش اصلی تخریب می‌شوند:

تخریب دستی و بدون انفجار

تخریب بدون انفجار یک روش ایمن و کارآمد برای تخریب ساختمان است که بدون استفاده از مواد منفجره انجام می‌شود. این روش برای انواع خاصی از سازه‌ها کارایی دارد و عموماً برای کاهش خطرات احتمالی، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و حفاظت از محیط زیست مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مورد سازه‌های کوچک و با تعداد طبقات کم، می‌توان تخریب را به صورت دستی و با استفاده از ابزارهایی مثل پتک تخریب، دستگاه‌های برش، چکش و ... انجام داد. اگر ساختمان بزرگ باشد، باید از ماشین‌آلات سنگین مانند بولدوزر، جرثقیل و ماشین‌آلات کاونده برای تخریب ساختمان استفاده کرد.

یکی از روش‌های تخریب بدون انفجار، استفاده از توپ‌های تخریب است که برای سازه‌های با ارتفاع زیاد و بلندتر از 6 یا 7 طبقه به کار می‌رود. در این روش جرثقیل‌هایی که دارای توپ فولادی بزرگ یا آونگ برای تخریب هستند، توپ را به سمت سازه هل می‌دهند. بدین ترتیب بخشی از سازه که مورد ضربه توپ آویزان واقع شده، تخریب می‌شود. این روش به دلیل غیرقابل کنترل بودن مسیر حرکت توپ بعد از ضربه به سازه، چندان قابل توصیه نیست.

تخریب با مواد منفجره

وقتی پی و پشتوانه یک سازه برداشته شود، آن سازه فرو می‌ریزد. در تکنیک انفجار، پایه‌های ساختمان مثل ستون‌ها با مواد منفجره پوشانده می‌شوند. بدین ترتیب با فعال شدن آن‌ها، کل ساختار در هم می‌ریزد. این روش معمولاً برای تخریب سازه‌های بزرگ و قدیمی که نیاز به تخریب کلی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیار مهم است که مواد منفجره به صورت دقیق و کنترل‌شده در نقاط خاصی از سازه یا ساختمان قرار داده شوند تا تخریب به صورت اصولی و بدون آسیب به سازه‌های اطراف انجام شود. این کار توسط کارشناسان زبده و مهندسان متخصص صورت می‌گیرد تا همه جزئیات بارگذاری، اصولی و علمی باشد.

قبل از هر گونه عملیات تخریب با مواد منفجره، تیم طراح یک برنامه‌ریزی دقیق برای اجرای کار انجام می‌دهد. این برنامه شامل تعیین نقاط تخریب، نحوه جای‌گذاری و نوع مواد منفجره، زمان فعال شدن مواد منفجره، اقدامات ایمنی و در پایان، روش‌های حمل و برداشت زباله است.

متدهای جدید تخریب سازه

متد Tecorep

این روش نخستین بار توسط یک شرکت ژاپنی ابداع و استفاده شد. روش کار بدین صورت است که ابتدا یک کلاهک فلزی مطابق با طرح پلان ساختمان، در بالاترین قسمت ساختمان قرار می‌گیرد. در این سیستم سقف طبقه سر جای خود قرار دارد تا از پخش گرد و غبار جلوگیری کند. سقف توسط 15 جک با ارتفاع 20 متر که روی تیرهای دو طبقه پایین‌تر قرار گرفته‌اند، نگه داشته می‌شود.

ابتدا تیرها و ستون‌های دو طبقه زیر سقف را تخریب می‌کنند؛ سپس سقف توسط جک‌ها پایین آورده می‌شود. طوری که از بیرون اصلا نشانی از تخریب مشاهده نخواهد شد و تنها مشاهده می‌شود که ارتفاع ساختمان در حال کاهش است.

متد تخریب Kajima

در این روش برعکس روش‌های معمول که فرآیند تخریب از بالا آغاز می‌شود، سازه را از پایین تخریب می‌کنند. ابتدا جک‌هایی در سرتاسر ساختمان قرار می‌دهند. سپس در هر مرحله، پایین‌ترین طبقه تخریب و کل سازه روی جک‌ها پایین آورده می‌شود. از مزایای این روش می‌توان به کاهش سر و صدا و کاهش پراکندگی گرد و غبار و بازیافت ضایعات ساختمانی به 30 نوع ماده اشاره کرد. علاوه بر این، از آنجایی که در روش کاجیما نیاز به جابجایی تجهیزات سنگین و افراد به طبقات بالای ساختمان وجود دارد، ایمنی عملیاتی آن تا حد بسیار زیادی بالا است.

متد تخریب NEDA

این روش شباهت زیادی به روش تخریب با مواد منفجره دارد. با این تفاوت که به جای مواد انفجاری، از ترکیبات شیمیایی مواد و خاصیت انبساط استفاده می‌شود. در واقع، مخلوطی از دوغاب عوامل تخریب غیرانفجاری همراه با آب را در سوراخ‌هایی که با مته‌های مخصوص ایجاد شده می‌ریزند. این دوغاب پس از گذشت چند ساعت منبسط شده و سازه را به شکلی شبیه به ترک خوردن، در هم می‌شکند. از مزایای روش NEDA می‌توان تولید آلودگی کمتر، ارتعاش اندک نسبت به انفجار و ایمنی بالاتر را نام برد.

کلام آخر

در این مطلب از بتیس روش‌های گوناگون تخریب سازه را معرفی کردیم. همان‌طور که متوجه شدید، متدهای تخریب ساختمان، گوناگون هستند و بسته به نوع و ابعاد سازه، محیط اطراف و شرایط محلی که سازه در آن قرار دارد، فرق می‌کنند. نیروهای متخصص با دانش فنی و تجربه‌ای که در این زمینه دارند، تشخیص می‌دهند که بهترین روش برای هر پروژه خاص کدام است.