الیاف مصنوعی چیست و چه کاربردی دارد؟

الیاف در تنوع بالایی تولید می‌شود. این تنوع است که موجب ایجاد انواعی از اجناس در نخ و پارچه می‌شود. الیاف مصنوعی یکی از این انواع به حساب می‌آید که کاربردهای فراوانی دارد. ویژگی‌های آن باعث شده که روزبه‌روز اجناس بیشتری را وارد بازار کند و بخش عظیمی از بازار را به خود اختصاص دهد. در نتیجه مصنوعی بودن آن به معنای بی‌کیفیت بودن نیست. با این وجود تفاوت‌های مهمی با الیاف گیاهی دارد. به این ترتیب در ادامه مطلب علاوه‌بر بررسی ویژگی‌ها، انواع و کاربردهای الیاف مصنوعی، به مهمترین تفاوت‌های آن با الیاف گیاهی هم خواهم پرداخت.

الیاف مصنوعی چیست

در یک تعریف کلی به نوعی از الیاف که در تولید آن از مواد مصنوعی و شیمیایی استفاده شده است، الیاف مصنوعی گفته می‌شود. در نتیجه حتی الیافی که دارای منشا گیاهی است اما در روند و فرآیند تولید آن نوعی مواد شیمیایی و مصنوعی اضافه شده باشد هم نوعی الیاف مصنوعی به حساب می‌آید.
این الیاف در اشکال و نمونه‌های متنوعی تولید می‌شود. به این ترتیب برای مصارف و کاربردهای فراوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال بعضی از افراد از آن در زمینه پزشکی و بهداشتی استفاده می‌کنند. در حالی که بسیاری دیگر الیاف مصنوعی را در زمینه صنعت نساجی استفاده می‌کنند.
از معروف‌ترین نمونه‌های این الیاف هم که به احتمال زیاد اسم آن‌ها را شنیده‌اید، می‌توان به الیاف ریون، پلی استر، اسپاندکس، ویسکوز و نایلون اشاره کرد. هر یک از این موارد، الیاف بخش عظیمی از صنعت نساجی و پوشاک را تشکیل می‌دهند. در نتیجه الیاف مصنوعی از الیاف‌های پرکاربرد و مفید در زندگی روزمره است.

انواع الیاف مصنوعی

همان‌طور که اشاره کردیم، الیاف مصنوعی دارای انواع مختلفی است. در واقع به همین دلیل توانسته است به اندازه الیاف گیاهی یا حتی بیشتر کاربرد داشته باشد. به طور کلی این انواع را می‌توانیم در دو دسته تقسیم‌بندی کنیم. دسته اول الیاف مصنوعی با منشأ طبیعی است. دسته دوم هم الیاف مصنوعی ساخته شده با مواد شیمیایی را شامل می‌شود.

الیاف مصنوعی با ریشه طبیعی

الیاف مصنوعی با ریشه یا منبع طبیعی شامل آن دسته از الیافی است که منبعی طبیعی داشته اما طی فرآیند خاصی با افزودن سایر مواد تهیه می‌شود. گاهی اوقات حتی ترکیبی از چند مواد طبیعی است.
از آنجایی که به طور کامل مصنوعی نیست و منابعی طبیعی یا گیاهی دارد، به آن الیاف نیمه مصنوعی هم می‌گویند. همچنین با توجه به اینکه در تهیه بعضی از نمونه‌های آن از موادی همچون ساقه درختان استفاده می‌کنند، با نام الیاف بازیافته هم رواج دارد.
الیاف ویسکوز یکی از رایج‌ترین نمونه‌های آن است. این الیاف تا حدودی جاذب رطوبت بوده و در عین حال وزن سبکی دارد. از لطافت و نرمی بسیاری برخوردار است و از این رو کاربردهای فراوانی دارد. برای مثال بسیاری از تولیدکنندگان از این الیاف نیمه مصنوعی در عروسک‌سازی، پر کردن بالش و مبل، پوشاک و لباس زیر استفاده می‌کنند.

الیاف مصنوعی با مواد شیمیایی

نوع دوم از الیاف مصنوعی شامل آن دسته‌ای است که در تهیه آن‌ها از مواد شیمیایی استفاده می‌شود. در واقع این نوع الیاف را در کارخانه یا آزمایشگاه با استفاده از مواد خاص و غیرطبیعی تولید می‌کنند. به‌عنوان  نمونه‌های رایج و متداول آن هم می‌توان به الیاف پلی استر و الیاف نایلون اشاره کرد که کاربردهای فراوانی از بهداشتی تا نساجی دارند.
به طور کلی نوع تولید و شیمیایی بودن مواد اولیه این دسته از الیاف به معنای کیفیت پایین یا عدم کارایی و کاربرد آن نیست. بلکه در زمینه‌های گوناگونی کاربرد دارد که در ادامه مطلب به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

کاربردهای الیاف مصنوعی

همان‌طور که گفته شد، الیاف مصنوعی از الیاف پرکاربرد است. در نتیجه در زمینه‌های بسیاری استفاده می‌شود که شاید تا به حال متوجه آن نشده باشید. برای مثال حتی ممکن است فرش یا موکتی که روزانه در منزل خود از آن استفاده می‌کنید، با استفاده از الیاف مصنوعی ساخته شده باشد. البته مصارف آن محدود به این زمینه نیست و در حوزه پوشاک، بهداشت و درمان و تهیه کالای خواب هم استفاده می‌شود.

صنعت پوشاک

الیاف مصنوعی مواد اولیه بسیاری از نخ‌ها و پارچه‌های پرکاربرد و رایج امروزی است. در واقع ممکن است بسیاری از لباس‌هایی که در کمد خود دارید، از جنس الیاف مصنوعی یا نیمه مصنوعی باشد. بعضی از نمونه‌ها به این ترتیب است:
•    لباس راحتی: نرمی و لطافت بالای بعضی از الیاف مصنوعی همچون ویسکوز باعث شده است که در زمینه تولید انواع لباس خانگی و راحتی کاربرد داشته باشد. حتی برای تهیه لباس‌های زیر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
•    لباس ورزشی: قابلیت کشسانی و جذب رطوبت بالای بعضی از الیاف مصنوعی همچون اسپاندکس باعث شده است که الیاف مطلوبی برای تهیه لباس‌های ورزشی باشد.
•    جوراب و پاپوش: کشسانی و لطافت قابل‌توجه بسیاری از نمونه‌های الیاف مصنوعی، آن‌ها را به بهترین گزینه برای تولید انواع جوراب و پاپوش تبدیل کرده است.

صنعت بهداشت و درمان

این الیاف راه خود را به صنعت بهداشت و درمان هم باز کرده است. بسیاری از ماسک‌هایی که روزانه برای مقابله با بیماری‌ها و آلودگی هوا استفاده می‌کنیم، از جنس الیاف مصنوعی هستند. همچنین پانسمان‌های جراحی و سایر لوازم پزشکی مشابه هم با الیاف مصنوعی تهیه می‌شوند.

کالای خواب

در مجموع، در موارد بسیاری از روبالشی و ملحفه تا خود بالش و تشک از جنس الیاف مصنوعی تهیه می‌شوند. در بعضی از محصولات جنس پارچه روتختی از جنس الیاف مصنوعی است. در مواردی دیگر بالش با استفاده از الیاف مصنوعی پر شده است.

مهمترین تفاوت های الیاف گیاهی و مصنوعی

گاهی هر دو الیاف طبیعی و مصنوعی در زمینه‌های مشابهی کاربرد دارند. اما تفاوت‌های مهمی هم دارند که با توجه به این تفاوت‌ها می‌توانید در خصوص خرید الیاف یا محصولات تولیدشده توسط هر یک تصمیم بگیرید.
• منشأ: منبع یا منشأ الیاف اصلی‌ترین و مهمترین تفاوت الیاف گیاهی و مصنوعی است. الیاف گیاهی از گیاهان و برای مثال پنبه به دست می‌آید. الیاف مصنوعی با ترکیبی از گیاهان و مواد شیمیایی یا مجموعاً با مواد شیمیایی تولید می‌شود.
• قیمت: به طور معمول قیمت الیاف مصنوعی نسبت به گیاهی ارزان‌تر است.
• حساسیت: در اغلب موارد الیاف طبیعی در مقایسه با شیمیایی به میزان کمتری موجب ایجاد حساسیت‌های پوستی و آلرژی می‌شود.