بانوی چراغ به دست

فلورانس نایتینگل به عنوان سمبل پرستاری شناخته می شود. شاید تصور كنید او دختری بی نوا از قشر محرومان جامعه بود كه زندگی خود را در راه شفای انسان های دردمند فدا كرد و برای همین …

فلورانس نایتینگل به عنوان سمبل پرستاری شناخته می شود. شاید تصور كنید او دختری بی نوا از قشر محرومان جامعه بود كه زندگی خود را در راه شفای انسان های دردمند فدا كرد و برای همین به شهرت رسید. اما این تصور كاملا درست نیست چون فلورانس نایتینگل هم مرفه و هم تحصیلكرده بود. امتیاز واقعی او این است كه پرستاری را از یك شغل سطح پایین كه شاغلان آن به عنوان افرادی بی سواد، خشن و ناهنجار شناخته می شوند تبدیل به حرفه ای آبرومند و قابل احترام كرد.
فلورانس نایتینگل در ۱۲ مه ۱۸۲۰ در انگلستان به دنیا آمد. پدر او ویلیام نایتینگل تحصیلكرده دانشگاه كمبریج بود. فلورانس دوران كودكی خود را در شهر نیوهمپشایر گذراند و توانست در سال های جوانی با زبان های یونانی، لاتین، فرانسه، آلمانی و ایتالیایی آشنایی پیدا كند. همین طور به دانش های دیگر نظیر ریاضیات مسلط شود. او در ۱۸۴۰ تحصیل ریاضیات را آغاز كرد ولی تجربیاتش مسیر حرفه پرستاری را در زندگی او گشود. او سفرهایی به نقاط دیگر اروپا كرد و در سال ۱۸۵۰ مدتی را در بیمارستانی در مصر كه توسط كلیسای كاتولیك اداره می شد به صورت كارآموز خدمت كرد. همچنین در ۱۸۵۳ سرپرستی تشریفاتی یك مركز درمانی به نام موسسه بانوان بیمار را برعهده داشت. در ۱۸۵۴ انگلیس، فرانسه و تركیه به امپراتوری روسیه اعلان جنگ دادند و نبردهای مشهور كریمه آغاز شد. در یكی از این جنگ ها به ارتش انگلیس كه اتفاقا طرف پیروز نبرد هم بود تلفات سختی وارد آمد. سیدنی هربرت وزیر جنگ بریتانیا كه از دوستان فلورانس بود از او خواست با عده ای از پرستاران به كمك مجروحان جنگی بپردازد. فلورانس به همراه ۳۷پرستار در ۴ نوامبر ۱۸۵۴ وارد مركز درمانی ارتش در استانبول شد و با صحنه ناراحت كننده ای برخورد كرد. در مركز درمانی ارتش آمار مرگ و میر بیماران ۶۰ درصد بود. آلودگی و انواع بیماری های عفونی بیداد می كرد. هیچ امكاناتی در مورد جداسازی بیماران و ضدعفونی كردن محیط وجود نداشت و چند تن پزشك ارتش قادر به مهار بیماری ها نبودند.
فلورانس با گروه خود به درمان سربازان پرداخت و روش هایی ابتكاری را به كار گرفت تا توانست در مدت سه ماه میزان مرگ و میر را به ۴۲ درصد كاهش دهد. روند كاهش بیماری ها پس از آن هم ادامه پیدا كرد و در كمتر از یك سال به رقم قابل قبولی رسید. اگرچه تعدادی از این ۳۷ نفر به دلایل اخلاقی به انگلستان برگشت داده شدند ولی تاثیر یك گروه پرستار در درمان بیماران ثابت شده بود. فلورانس در اولین مسئولیت جدی ای كه برعهده او گذاشته شده بود بسیار موفق جلوه كرد. در انگلستان آمار تلفات سربازان مجروح ۲۰ تا ۲۵ساله دو برابر غیرنظامیان در همان سنین بود. او در ۱۸۵۷ موسسه سلطنتی تحقیق در مورد سلامت در ارتش را بنیان گذاری كرد و در ۱۸۶۰ موفق شد اولین مدرسه پرستاری جهان را به نام «آموزشگاه پرستاری نایتینگل» تاسیس كند. این آموزشگاه با اصول آموزش عملی و انضباط و اخلاق اداره می شد كه توانست هویت اجتماعی پرستاران را دگرگون كند و به آنان ارزشی مشابه پزشكان ببخشد.
در ۱۸۸۳ ملكه ویكتوریا مدال سلطنتی صلیب سرخ را به فلورانس نایتینگل اهدا كرد كه به قولی نام سازمان صلیب سرخ از آن گرفته شده است. نایتینگل در زمان سرپرستاری در جنگ های كریمه برای اینكه به طور مستمر از وضعیت سربازان بیمار باخبر باشد شب ها به خوابگاه آنان سركشی می كرد. در فضایی كه بیماران به حال خود رها شده و صبح ها جنازه ها را جمع آوری می كردند این رفتار بسیار نایاب بود و از اینجا لقب «بانوی چراغ به دست» به او داده شد.
او در ۱۳ آگوست ۱۹۱۰ و در سن ۹۰سالگی به دلیل بیماری ای كه در دوران خدمت در استانبول به آن دچار شده بود در انگلستان درگذشت.
محمد سرابی