اجاق - کهن‌ترین اجاق‌ها

در حدود ۳۰،۰۰۰ سال پیش از تاریخ، نخستین فرهنگ انسان‌های کنونی، لااقل در مشرق زمین طلوع کرد. برای آسانی کار این انسان را به مناسبت‌ نماینده سرشناس آن، انسان کرو - مانیون می‌گویند. …

در حدود ۳۰،۰۰۰ سال پیش از تاریخ، نخستین فرهنگ انسان‌های کنونی، لااقل در مشرق زمین طلوع کرد. برای آسانی کار این انسان را به مناسبت‌ نماینده سرشناس آن، انسان کرو - مانیون می‌گویند. رسم شده است که انسان ابتدای دوره شاتلپرونی و انتهاء دورها ماگدالنی را یک واحد فرض کنند گرچه تفاوت آنها با یکدیگر برابر تفاوت فرانسویان معاصر با گل‌ها است. با وجود این ابتدائی‌ترین آنها دارای چنان ابزارهای صنعتی بودند که هیچ وجه اشتراکی با انسان نئاندرتال ندارد. و از نظر آتش می‌توان آنها را جمعاً در عصر گوزن شمالی به حساب آورد، که از آن شواهد بسیار ناچیزی در دست است. با اینکه از این دوره‌ها صدها اجاق کشف شده متأسفانه عدم دقت کافی در بیشتر کاوش‌ها اطلاع بر جزئیات ساختمانی آنها را امکان‌ناپذیر ساخته است. از بررسی ده‌ها هزار سنگ چخماق خرد شده نشانه‌ای از به‌کار بردن آنها برای ایجاد آتش به‌دست نیامد. ساختن فندک مستلزم دسترسی به قطعه‌ای فلز یا حداقل تکه‌ای پیریت است و یا آنکه در مساکن پیش از تاریخ، پیریت هم گاهی یافت شده، به‌نظر نمی‌رسد که برای ساختن فندک به‌کار رفته باشد.
ساختمان اجاق غالباً بسیار ساده و گاهی حلقه‌ای از سنگ‌ها بود نشانه‌ای از اینکه دیگی بر روی آتش گذاشته شده باشد. در دست نیست چه در این روزگاران سفالگری و فلزکاری وجود نداشت. به‌نظر می‌رسد با سنگ‌هائی که در آتش داغ شده بود و آب را گرم می‌کردند. طی اکتشافات اجاقی کشف گردیده که هواکش دارد. یکی از این نوع اجاق‌ها در اوکرائین در کلبه‌ای که روی تلماسه‌ای ساخته شده است، پیدا شد، دو هواکش کوچک که در ماسه ایجاد شده است هوای تازه وارد اجاق می‌کرد.
به‌نظر می‌رسد که در اجاق‌های عصر گوزن شمالی از بقایای استخوان در سوخت استفاده می‌شد و احتمالاً برای پخت غذا به‌کار می‌رفتند ولی مدرک مستقیمی به سود این ادعا دشوار است. کلبه‌های واقع بر روی تلماسه که در اوکرائین و اروپای مرکزی یافت شده، بیش از غارهای اروپای‌غربی جزئیات ساختمانی را آشکار می‌سازند زیرا در این غارها جابه‌جا کردن شن و ریگ همه آثار طرح اجاق‌ها را از میان برده است. در اوکرائین اجاق‌های متعددی یافت شده است که حفره‌هائی به بزرگی دیگ آنها را احاطه کرده است.
ماگدالنی‌ها برای گرم کردن غذا، تعدادی قطعه‌سنگ بزرگ بر روی هم قرار داده و آن را با آتش داغ و از گرمایش در پخت و پز استفاده می‌کردند و بدین‌ترتیب گرما را منتقل می‌کردند این‌گونه اجاق‌ها در پناهگاه‌های سنگی موتیه (فرانسه و سردابه‌های سن - مارسل به‌طور دست‌نخورده‌ای کشف گردیده است.