پشتوانه
- موضوع
- اقتصاد و تجارت
- واژه نامه
- فرهنگ گمرک و تجارت
- واژه فارسی
- پشتوانه
- واژه انگلیسی
- Specie
- توضیحات
- عبارت است از طلا و نقره و ارزی که ناشر اسکناس در هر کشور باید به‌‌هنگام انتشار و به‌منظور تضمین رواج آن نزد خود نگهداری کند. مرجع تضمین‌کننده یا ناشر اسکناس معمولاً بانک مرکزی است و نسبت بین پشتوانۀ اسکناس و حجم اسکناس منتشر شده نیز معمولاً به‌وسیلۀ قانون تعیین می‌شود. برای نمونه ، طبق قانون پولی و بانکی سال ۱۳۵۱ ایران ، بانک مرکزی ایران موظف به نگهداری صددرصد پشتوانۀ در برابر انتشار اسکناس است. در اساس ، ناشر اسکناس متعهد بود که هر زمان در برابر تسلیم اسکناس میزان معینی از فلزات گران‌‌بهاء پشتوانه را بپردازد ، لیکن امروزه در بیشتر موارد انتشار اسکناس پشتوانه‌دار با مفهوم بالا منتفی است و دولت‌ها بدون تعهد بازخرید اسکناس در مقابل فلزات گران‌‌بهاء پول کاغذی را به جریان می‌اندازند. این روال به‌ویژه از آغاز جنگ جهانی اول متداول شد و امروزه فقط در معاملات بین‌المللی است که بانک‌ها گهگاه ، به‌منظور تسویۀ بدهی ، در برابر دریافت اسکناس‌های منتشره فلزات گران‌‌بهاء پرداخت می‌کنند. در ایران از همان آغاز تأسیس بانک و نشر اسکناس ، پشتوانه مدنظر بود و در امتیاز نامۀ رویتر ، بانک شاهنشاهی ایران ملزم شده بود که اسکناس‌های خود را بر پایۀ طلا انتشار دهد. طبق قانون ۱۳۰۸ ، واحد پول ایران ریال طلا شناخته شد و در سال ۱۳۱۶ نیز قسمت اعظم جواهرات سلطنتی جزء پشتوانۀ پولی کشور قرار گرفت. در پی کشیده شدن دامنۀ جنگ جهانی دوم به ایران و افزایش درآمد ارزی دولت ، طبق قانون سال ۱۳۲۱ ، لیره و دلار قابل تبدیل به طلا نیز جزو اقلام پشتوانۀ کشور درآمد و بدین‌‌سان ایران نظام پایۀ طلا - ارز را پذیرفت. پس از مشارکت دولت ایران در کنفرانس برتن وودز به منظور تأسیس صندوق بین‌المللی پول در ۱۳۲۴ ، سهمیۀ دولت در صندوق و بانک بین المللی ترمیم و توسعه نیز جزء پشتوانۀ پولی کشور قرار گرفت. در حال حاضر طلا ، طلای تحویل به صندوق بین‌المللی ، سهمیه سهام ایران در مؤسسات بین‌المللی ، ارز ، و اسناد تعهد دولت به وثیقۀ جواهرات ملی ، پشتوانۀ اسکناس منتشره را تشکیل می‌دهند.