اِبْنِ سُراقه، ابوالحسن محمد بن یحیی عامری بصری (د ح 410ق/1019م)، محدث، فقیه و رجالی شافعی. از زندگی وی اطلاعی در دست نیست. همین اندازه میدانیم که در فقه شافعی و حدیث بسیار توانا بوده و در این میان به حدیث دلبستگی وافر داشته و به قصد فراگیری حدیث به فارس، اصفهان، دینور و اهواز مسافرت کرده و مدتی نیز درآمِد (دیار بکر) اقامت گزیده است (ذهبی، 17/281؛ سبکی، 4/211). وی از ابن داسه، ابواسحاق هُجَیْمی و ابن عبّاد روایت کرده است (ذهبی، همانجا). از دیگر استادانش میتوان ابوالفتح اَزْدی موصلی (د 374ق/984م) که در موصل از او استفاده کرده، ابوالحسین ابن لبّان، و ابوالحسن دارقطنی (د 385ق/955م) را نام برد (عبادی، 100؛ ذهبی، همانجا؛ اسنوی، 2/27). ملقب بودن او به حافظ (ذهبی، همانجا) حکایتاز مهارتش درحدیث و پایگاهرواییِ او دارد. ابنسراقه 15 تألیف در فقه، حدیث، فرایض، سجلاّت (عهود و احکام) و علم اعداد پدید آورده که نسخ آنها در دست نیست، و آنها عبارتند از کتاب مالایسع المکلّف جهله، الاعجاز، الا´دب الشّاهد و ما یثبت به الحق علی الجامد، ادب القضاهٔ، الا´عداد که ابن الصّلاح از آن فواید و غرایبی نقل کرده است، کتاب التلّقین، کتاب الحیل، الکشف عن اصولِ، الفرائض بذکر البراهین و الدّلائل که کتابی قطور است، الشّافی که در باب وصیت و ارث است، شرح مختصر المزنی، و نیز کتابی دربارهٔ شهادات است (سبکی، 4/212؛ اسنوی، 2/27؛ ابن قاضی شهبه، 1/194- 195؛ طاش کوپریزاده، 2/482- 488؛ حاجی خلیفه، 2/1635). زرکلی (7/136) گوید: یکی از آثار ابن سراقه را با عنوان التفّاحهٔ فی مقدمات المساحهٔ (رسالهای در یک برگ) در واتیکان دیده است.