اِبْنِاُقْلیشی، ابوالعباساحمدبنمعدبنعیسی(د550ق/1155م)، محدث، ادیب لغوی و صوفی اندلسی. در تاریخ مرگ او اختلاف است (سیوطی، 1/392). پدرش معد از عالمان بنام روزگار خود و از مردمان «اقلیش»، یکی از شهرهای اندلس بود، ولی در شهر «دانیه» اقامت کرد و احمد در همانجا زاده شد و رشد و کمال یافت (ابن فرحون، 246). او از ابن عربی (ابوبکر محمد)، ابن خیره، ابوالقاسم ورد، عبدالحق بن عطیهٔ، ابن عریف، طرطوشی و از پدرش و نیز پدر زنش، ابوالحسن طارق بن یعیش (مخلوف، 143)، محمد بن سید بطلیوسی، ابوالحسن بن سبیطهٔ دانی، ابومحمد قلنی (شکیب ارسلان، 2/46)، ابوالولید بن دباغ (ابن عماد، 4/154)، سلفی و در مکه از ابوالفتح کروخی (ذهبی، 20/358) ادبیات، فقه و حدیث آموخت. غالب تاریخ نویسان از جمله مقری (2/599 -600)، آوردهاند که وی در 542ق از اندلس به شرق آمد و به حج رفت، چندی در آنجا درنگ کرد و سرانجام، پس از 547ق به هنگام بازگشت، در قوص صعید مصر درگذشت. بنابراین روشن نیست که وی دقیقاً چه زمانی به مصر بازگشته است، اما یاقوت حموی (1/237) گوید که ابن اقلیشی در 546ق به مصر رفته است. اگر این گفتهٔ یاقوت درست باشد، احتمالاً او هم پیش از سفر مکه به مصر رفته است، هم پس از آن. مورخان، ابن اقلیشی را به زهد، عبادت بسیار و مهارت در دانشهای گوناگون ستوده و گفتهاند که در نهایت پارسایی و انزوا میزیست. در اندلس و مصر و حجاز حدیث میگفت و برخی نیز مانند ابوالحسین بن کوثر و ابن بُیْبَ ش از او روایت کردهاند (مقری، 2/599). ابن اقلیشی دارای آثاری در حدیث، فقه و ادب بوده است که از آن میان: النجم من کلام سیّدالعرب و العجم به گفتهٔ سرکیس (1/629) چاپ شده است. آثار دیگر او به صورت نسخههای خطی است، بدین قرار: ایضاح المعالی الزاهرات و الافصاح بحقائق العبارات فی شرح الکلمات الباقیات الصالحات ( سید، 3/92)؛ الدر المنظوم فیما یزیل الغموم و الهموم (جامعه، 3/236)؛ الکوکب الدری المستخرج من کلام النبی I/633) S, )؛ GAL, انوار الا¸ثار فی فضل النبی المختار )؛ GAL,I/457) تفسیر العلوم و المعانی المستودعهٔ فی السبع المثانی (ازهریهٔ، 1/1238)؛ الانباء فی حقائق (شرح) الصفات و الاسماء؛ محاسن المجالس .(GAL,S,I/633) هر چند ظاهراً از دیوان شعر ابن اقلیشی یاد نشده است، اما وی در شعر و شاعری نیز توانا بوده و پارهای از اشعار او در برخی از کتب آمده است (ابن ابار، 1/61 -62؛ عباس، 25).