اَبوحَفْصِ حَداد,عمرو سلمه نیشابوری(دهه7 سده3 ق),از مشایخ بزرگ تصوف خراسان برخی نام او را عمر و نام پدرش را سالم یا مسلم نیز اورده اند (سلمی,طبقات,105,خطیب,2/220,انصاری, 95,سمعانی,4/78) زادگاه او قریه کور اباد , واقع بر دروازه نیشابور به سوی بخارا بود (سلمی همانجا انصاری,96).درباره وجه تمسیه او به حداد وچگونگی تغییر حال او گفتند که شغل او اهنگری بود و رئزی به هنگام غلبه حال ویا بنا به قولی به منظور اظهار کرامت دست بر کوره برده و اهنی گداخته بیرون اورده و اهن در دست او سرد گشته و پس از انکه به خود آمده دکان را به غارت داده و شغل خود را رها کرده است0سراج328-329,ابو نعیم 10/230,سمعانی4/78-79,عطار 391).او خواهرزاده بشر حافی(سلمی,«جوامع آداب»5)و از شاگردان عبدالله بن مهدی ابیوردی (باوردی)و چندی نیز از مصاحبان علی نصرابادی بود .ابوعثمان حیری, محفوظ بن محمود ابو محمد مرتعش ویوسف محمد زجاجی از مریدان شاگردان او بودند ابوعبدالله سجزی شاه شجاع کرمانی علی ابن شعیب سقاعبدالله ابن محمد خراز ابو جعفر احمد بن حمدان ابوعلی ثقفی و حمدون قصار نیز با او مصاحبت داشته اند (همو،طبقات.103،105،183،251،269،336،356،370،انصاری، 102،104،239،330 ). او با جنید بغدادی نیز ملاقات داشته و درباره جوانمردی میان آن دو گفت و گویی شده وتعریف او از جوانمردی تحسین جنید را برانگیخته است.(عطار،394). در کتاب الفهرست از شخصی به نام ابوحفص حداد یاد شده است که از متعزله بوده و کتابی با عنوان الجاروف فی تکافو الادله داشته است (ابن ندیم 216)ودر برخی منابع دیگر به این مطلب با دگرگونی ها اشاراتی دیده می شود و نیز نسبت تشیع به او داده شده است (نک:خیاط,152,150,142,97) ودر الرجال کشی0ص258)روایتی از قول یونس بن الرحمن قمی از طریق او آمده است ولی سید مرتضی این نسبت را مردود می شمارد (1/89) این شخص احتمالا غیر از ابوحفض حداد صوفی معروف است ودر هیچ یک از کتب تذکره وطبقات صوفیه به معتزلی بودن او اشاره نکرده اند و کتاب الجاروف مذکور هیچ کتاب دیگری را به او نسبت ندادند واز اقوال منقول از او چیزی که دلالت بر معتزلی او کند بر نمیآید.ابوحفض ان چنان در زهد و ورع معروف بود که بعضی از نویسندگان از او به عنوان زاهد یاد کردند (نک:ابن جوزی5/35,ذهبی12/510,انصاری,95)اما او خود سخت از شهرت بیزار بود تا انجا که با داشتن مشرب تصوف از پوشیدن لباس پشمین در ملآ عام امتناع داشت و همچون اهل بازار قبا بر تن می کرد و چون به خانه می رفت لبس پشمین می پوشید(سلمی ,((رساله ملامتیه)) ,108) معمولا او را در شمار نخستین صوفیان ملامتیه قرار میدهند و برخی از اقوالی که از او نقل شده و نیز حکایاتی که به او نسبت داده اند از گرایش او به این طریقه حکایت دارد (نک:عفیفی15,جم) اما شیوه او در این طریقه در عین اجتناب از هر کاری که بویی از ریا ورعونت در ان باشد ترغیب مریدان به اعمال ومجاهدات بود که با روش زاهدانه او در تصوف نیز سازگاری داشت . این شیوه به ظاهر مغایر با شیوه برخی دیگر از شیوخ ملامتیه چون حمدون قصار بود که به تحقیر اعمال واظهار سیئات و اخفای حسنات توجه داشتند . اگر در حقیقت برای تربیت سالکان این دو شیوه مکمل یکدیگرند شیوه میانه و کامل را نزد ابو عثمان حیری که برگزیده مریدان ابوحفض بود یا وضوح بیشتری می توان مشاهده نمود (سلمی ,همان,103).او چنان برلزوم رعایت اداب تکیه داشت که تصوف را مجموعه ای از اداب تعریف می کرد (هجویری,47).گفته اند وقتی جنید(یا شبلی) به او اعتراض کرد که چرا تو اصحاب خویش را ادب پادشاهان اموخته ای ؟ پاسخ داد که حسن ادب ظاهر نشانه ادب باطن است (مستعملی,1/100,عطار,395,کاشانی,204). او مانند اکثر مشایخ صوفیه سخت پایبند شریعت بود و معتقد بود که سالک همواره باید افعال احوال خود را با کتاب سنت بسنجد (ابونعیم,همانجا)هجویری او را در زمره مشایخ معرفی می کند که حضور را مقدم بر غیبت می دانستند(ص321).سال وفات او به درستی معلوم نیست و سالهای 265,267,270ق را به عنوان تاریخ وفات او ذکر کردند (سلمی,طبقات,105_106 سمعانی,4/79)قبرش در نیشابور واقع در شارع ادک بوده و محفوظ ابن محمود نیز در کنار او دفن شده است. وصیت سلمی نیز این بود که در حال وفات سر من بر پای ابوحفظ نهید (خلیفه نیشابوری ,153,157سلمی همانجا,عطار 400,سمعانی همانجا).مآخذ:ابن جوزی, عبدالرحمن بن علی المنتظم ,حیدر اباد دکن,1357ق,ابن ندیم ,الفهرست ,ابونعیم, احمد ابن عبدالله, حلیه الاولیا,قاهره,1357ق,انصاری هروی, جواجه عبدالله,طبقات صوفیه, به کوشش عبدالحی حبیبی,کابل,1341ش,خطیب بغدادی احمد ابن علی,تاریخ بغداد , قاهره 1350قخلیفه نیشابوری احمد ابن محمد , ترجمه وتلخیص تاریخ نیشابور حاکم نیشابوری ,به کوشش بهمن کریمی تهران1339 ش, خیاط عبدالرحیم بن محمد ,الانتصار,به کوشش نیبرگ, قاهره1344ق/1925م,ذهبی, محمد بن احمد,سیراعلام النبلا به کوشش شعیب ارنووط و صالح سمر بیروت 1404ق , سراج عبدالله ابن علی, اللمع فی التصوف به کوشش نیکلسون ,لیدن 1914م, سلمی:محمد بن حسین«جوامع الاداب صوفیه» مجموعه اثار ابو عبدالرحمن سلمی به کوشش نصر الله پور جوادی تهران 1369ش,همو,«رساله الملامتیه»الملامیته(نک:هم,عفیفی) همو طبقات الصوفه , به کوشش پدرسونلیدن1960م سمعانی, عبدالکریم ابن محمد,الانساب, به کوشش عبدالرحمن معلمی یمانی ,حیدر اباد دکن1384ق,سید مرتضی, علی بن الحسین ,الشافی فی الامامه به کوشش عبدالزهراحسینی خطیب و فاضل میلانی تهران1407ق عطار فرید الدین تذکره الاولیا به کوشش محمد استعلامی تهران 1360شعفیفی ابوالعلا الملامتیه والصوفیه واهل الفتوه قاهره 1364ق/1945مکاشانی محمود بن علی مصباح الهدایه به کوشش جلال الدین همایی تهران 1325ش کشی محمد معرفه الرجال اختیار طوسی به کوشش حسن مصطفوی مشهد 1348ش مستعملی بخاری اسماعیل ابن محمد شرح التعرف به کوشش محمد روشن تهران 1363ش هجویری,علی بن عثمان کشف المحجوب به کوشش ژوکوسکی تهران 1979م.حسین لاشیء</p>