اِبْنِ عِراقی، ابوزرعهٔ ولیالدین احمد بن عبدالرحیم (3 ذیحجهٔ 762-27 شعبان 826ق/4 اکتبر 1361-6 اوت 1423م)، فقیه و قاضی شافعی مصری. پدرش عالم مشهور حدیث، حافظ زینالدین عراقی است. ابن عراقی در قاهره متولد شد (سخاوی، 1/337) و در 3 سالگی همراه پدر به دمشق رفت. پدر از کودکی مشوق او در تحصیل علم بود و او را در دمشق در مجالس درس شاگردان فخرالدین ابن بخاری و فخرالدین ابن عساکر و دیگر محدثان شرکت داد و پس از چندی به قاهره بازگرداند (ابن قاضی شهبه، 4/103-104؛ ابن فهد، 284- 285؛ ابن تغری بردی، 1/312). آنگاه ابن عراقی به حفظ قرآن پرداخت (سخاوی، همانجا). در 780ق بار دیگر به دمشق رفت و نزد طبقهٔ جدیدی از محدثان حدیث شنید. در عین حال از فراگیری سایر علوم نیز غافل نبود. ابن عراقی در زادگاهش قاهره و نیز در دمشق، بیتالمقدس، مکه و مدینه نزد بزرگان زمان چون سراجالدین بلقینی، جمالالدین اسنوی، برهانالدین ابن جماعه، ابن ملقن، جمالالدین ابن نباته و ابوالبقاء سبکی، فقه، حدیث و دیگر دانشها را فراگرفت (ابن قاضی شهبه، 4/104؛ ابن تغری بردی، 1/313؛ سخاوی، همانجا). پس از درگذشت پدر مشاغل او را عهدهدار شد و در جامع طولونی و مدارس دیگر تدریس فقه و حدیث را آغاز کرد و بعد از درگذشت همامالدین، شیخ مدرسهٔ جمالیه، به جانشینی او برگزیده شد. در دههٔ 90 به نیابت قاضی عمادالدین کرکی منصوب گردید و مدت 20 سال در این مقام باقی ماند. در 823ق برای به جای آوردن مناسبک حج به مکه رفت و در حرمین به تدریس پرداخت. پس از وفات قاضی جلالالدین بلقینی (824ق) از سوی ملک ظاهر به قاضی القضاتی برگزیده شد. اما یک سال و اندی بعد در اثر دشمنی برخی دولتمردان از این مقام برکنار شد و کمتر از یک سال بعد درگذشت. پیکر او را کنار پدرش به خاک سپردند (ابن قاضی شهبه، 4/104- 105؛ ابن حجر، 8/22؛ سخاوی، 1/339- 340). آثار: الف - چاپی: 1. ذیل الکاشف ذهبی، به کوشش بوران صناوی، بیروت، 1986م؛ 2. شرح الصدر فی ذکر لیلهٔ القدر، که در 1343ق ضمن مجموعهای در قاهره به چاپ رسیده است. ب - خطی: 1. الامالی. نسخههایی از این اثر در کتابخانههای بانکیپور ( بانکیپور، شم و بریل (لاندبرگ، شم موجود است؛ 2. تحریر الفتاوی علی التنبیه و المنهاج و الحاوی. از این اثر نسخههایی در کتابخانههای ملی (ملی، 8/452) و ازهریه (ازهریه، 2/460) یافت میشود. نسخهٔ اخیر در 855ق کتابت شده است؛ 3. ذیل علی ذیل العبر ذهبی. نسخهای از این اثر که ذیلی است بر تذییل پدر مؤلف بر ذیل العبر ذهبی، در کتابخانهٔ کوپریلی (کوپریلی، 1/552) موجود است؛ 4. المستفاد من مبهمات المتن و الاسناد. نسخههایی از این اثر در کتابخانههای مرعشی (مرعشی، 10/358) و برلین ( آلوارت، شم نگهداری میشود؛ 5. المعین علی ارجوزهٔ ابن یاسمین، که شرحی است بر منظومهٔ ابن یاسمین در جبر و مقابله و نسخههایی از آن در کتابخانههای اوقاف بغداد (طلس، 329)، ظاهریه (ظاهریه، 58) و برلین ( آلوارت، شم وجود دارد؛ 6. النظم الوهّاجّ فی نظم المنهاج. این اثر که بنا به تصریح مؤلف در 788ق تألیف شده، شرخی است بر نظم منهاج الاصول از پدرش و نسخهای از آن در کتابخانهٔ مجلس شورا (شورا، 9/70) نگهداری میشود. نسخههایی از دیگر تألیفات وی نیز در برخی از کتابخانههای جهان موجود است (برای نمونه، نک: II/71, 679, I/509, GAL,S, II/123; 495, I/192, GAL, .(105, آثار دیگری نیز از وی یاد شده که نسخهای از آنها در دست نیست (ابن فهد، 287؛ ابن تغری بردی، 1/315؛ سخاوی، 1/343؛ داوودی، 1/51).